نقش صغیر و والدین در قاعده بی‌احتیاطی مشترک؛ مطالعه تطبیقی حقوق مسئولیت مدنی انگلستان و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه گیلان

2 استادیار دانشگاه گیلان

3 دانشیار دانشگاه گیلان

10.22099/jls.2023.39071.4195

چکیده

مطابق قاعده بی‌احتیاطی مشترک، به میزان سهمی که زیان‌دیده در ورود آسیب دارد، از مسئولیت زیان زننده کاسته می-شود. پرسش قابل‌طرح در این خصوص این است که اگر زیان‌دیده شخص صغیری باشد و عمل او در کنار عمل زیان‌بار شخص ثالث موجب تحمیل خسارت گردد، آیا همچنان قاعده بی‌احتیاطی مشترک قابل‌اعمال است؟ در حقوق ایران نظر به سکوت قانون و رویه قضایی، پاسخ به پرسش بر بنیاد قواعد عمومی، مثبت است. درحقوق انگلیس، هم در رویه قضایی و هم در پارلمان این مهم به صورت مستقل مورد توجه قرار گرفته است و مباحث جالب‌توجهی در خصوص شمول بی‌احتیاطی مشترک نسبت به صغیر مطرح می گردد. بااین‌وجود، تحقیق نشان می‌دهد از یکسو؛ برای تشخیص ارتکاب بی‌احتیاطی صغیر، به جای توجه به معیار عینی، باید به معیار ذهنی؛ مانند میزان درک و تجربه یک صغیر توجه نمود و ازاین طریق در بسیاری از موارد با بی‌احتیاط محسوب ننمودن او، از نتایج ناعادلانه اجتناب نمود. از سوی دیگر به دلیل اهمیت نقش والدین در جلوگیری از ورود آسیب به فرزندان صغیر، باید محدوده تکلیف به مراقبت سرپرستان در خصوص افعال صغیر در خانواده مشخص گردد؛ زیرا اگر نقض تکلیف مراقبتی والدین کودک را در وضعیتی قرار دهد که آسیب وارده مستقیماً از بی‌احتیاطی ناشی شود و قابل پیش‌بینی باشد که فقدان مراقبت از فرزند در این موقعیت احتمالاً به آسیب منجر خواهد شد،

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative study of role of minor in rule of contributory negligence in England and Iran tort law

نویسندگان [English]

  • Matin Lalehzari 1
  • reza daryaee 2
  • Reza Maghsoody 3
1 University Of Guilan
2 Assistant Professor at University of Guilan
3 Associate professor of University of Guilan
چکیده [English]

According to the rule of contributory negligence the extent of victim`s involvement will reduce the amount of tortfeasor`s liability. When victim be a minor person and his or her action along with the third party’s harmful action cause damage, the question is can still apply the rule of contributory negligence? And as a result the rule of contributory negligence reduces the scope of tortfeasor`s liablity? In Iran law, given the silence of law and judicial practice, the answer to the question on the basis of general rules is positive. In England law, both in the judiciary and in parliament, this issue has been considered independently and there are interesting discussions in this regard. However, as a general rule it can be said that under the Common Causes of Reform Act of contributory negligence 1945, generally every person, both minor and major, is subject to contributory negligence and as a result is divided into liability. However, research shows that, on the one hand, in order to distinguish minor`s negligence, rather than objectively and specifically the factor of age, to avoiding of unfair consequences must consider subjective criteria, such as the extent of his or her understanding and experience. .

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contributory Negligence
  • Minor
  • Objective test
  • Subjective test
  • Parental care task
  1. الف. فارسی

    بادینی، حسن (1384) فلسفه مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.

    بادینی، حسن (1389) «نگرشی انتقادی به معیارِ «انسان معقول و متعارف» برای تشخیص تقصیر در مسؤولیت مدنی»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 40، شماره 1، صص 73-93.

    پور اسماعیلی، علیرضا (1392) «مطالعه تطبیقی تأثیر تقصیر زیان‌دیده بر مسئولیت مدنی در حقوق اسلامی و کامن‌لا»، نشریه علمی-پژوهشی فقه و حقوق اسلامی، دوره 4، شماره 7، صص 1-29.

    جنیدی، لعیا (1378) «تقصیر زیان‌دیده»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 46، شماره 843، صص 51-90.

    خدابخشی، عبدالله (1388) بیمه و حقوق مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: نشر روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران.

    دریائی، رضا، کربلائی آقازاده، مصطفی (1399) «تاملی بر رابطه قانون مسئولیت مدنی با موجبات ضمان قهری در حقوق ایران»، مجله مطالعات حقوقی، دوره 12، شماره سوم، صص 93-125.

    صدری، سید محمد و همکاران (1393) «حضانت طفل در فقه و حقوق ایران و مقایسه آن با حقوق انگلستان»، فصلنامه علمی-پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال سوم، شماره اول، صص 35-47.

    صفایی، سید حسین؛ امامی، اسدالله (1393) مختصر حقوق خانواده، چاپ چهلم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.

    صفایی، سیدحسین؛ قاسم زاده، سید مرتضی (1390) حقوق مدنی اشخاص و محجورین، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات سمت.

    صفایی، سید حسین، رحیمی، حبیب‌الله (1389) مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.

    صفایی، سید حسین (1392) «ضابطه تقسیم مسئولیت مدنی در فرض تصادم دو وسیله نقلیه رأی وحدت رویه شماره 717 دیوان عالی کشور مورخ 2/6/1390 و ماده 526 قانون مجازات اسلامی 1392»، فصلنامه مطالعات آرای قضایی (رأی)، دوره 2، شماره 2، صص 29-40.

    صفایی، سید حسین؛ افضلی مهر، مرضیه (1393) «مسئولیت مدنی سرپرستان در قبال اعمال زیان‌آور کودکان (بررسی تطبیقی و تحلیلی)»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، دوره 17، شماره 67، صص 1-34.

    کاتوزیان، ناصر (1385) الزام‌های خارج از قرارداد (ضمان قهری): مسئولیت مدنی، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    کاظمی، محمود (1390) «اثر فعل زیان‌دیده بر مسئولیت مدنی عامل زیان»، فصلنامه علمی پژوهشی دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره 17، شماره 57، صص 79-103.

    کاظمی، محمود (1384) «آثار تقصیر زیان­دیده بر مسئولیت مدنی»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق (ع)، دوره 12، شماره 28، صص 109-141.

    گرجی، ابوالقاسم (1375) مقالات حقوقی، جلد دوم، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    محقق داماد، سید مصطفی (1392) قواعد فقه: بخش مدنی، جلد اول، چاپ چهلم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.

    محقق داماد، سید مصطفی (1388) «تحولات اجتهاد شیعی: مکتب‌ها، حوزه‌ها و روش‌ها (4): (احکام تکلیفی و احکام وضعی از نظر محقق خراسانی)» مجله تحقیقات حقوقی، دوره 12، شماره 50، صص 25-48.

    مرعشی، سید محمد حسن (1376) دیدگاه­های نو در حقوق کیفری اسلامی، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.

    نقیبی، سید ابوالقاسم؛ شیروانی، خدیجه (1396) «بررسی پذیرش خطر در حقوق انگلستان با قاعده اقدام در فقه و حقوق ایران»، مجله دانش حقوق مدنی، دوره 6، شماره 1، صص 61-70.

    نظری، ایراندخت (1377) «مسئولیت مدنی والدین در برابر اعمال زیان‌بار فرزند»، فصلنامه ندای صادق، دوره 3، شماره 9، صص 4-11.

     

    ب. عربی

    1. الحسینی المراغی، السید میر عبدالفتاح (1418) العناوین، ج 2، چاپ اول، قم: موسسه نشر الاسلامیه.

     

    ج. انگلیسی

    Dongen, Emanuel G.D. van & Verdam, Henriette (2016) "The Development of Concept of Contributory Negligence in Civil and Common Law", Hungarian Journal of Legal Studies, No 3, pp. 324-347.

    Finch, Emily & Fafinski, Stefan (2017) Tort Law (law express series), 6th Edition, London: Pearson Education.

    Gatherine, Ellott & Frances, Quinn (2017) Tort Law, 11th Edition, London: Pearson Education.

    Green, Brendan (2017) Tort Law, 1th edition, New York: Routledge.

    Hillister, Gail (1982) Parent-Child Immunity: A Doctrine in Search of Justification”, Fordham Law Review, Vol.50, No. 4, pp. 488-532.

    Johnson, Vincent & Hargrove,Claire G. (2006) "The Tort Duty of Parents to Protect Minor Children", Published by Villanova University Charles Widger School of Law Digital Responsibility, Vol 51, pp 311-336.

    Libby, Michael (2007) Contributory Negligence, Dolden, Wallacefolick, www.Dolden.com/content.

    McBride, Nicholas and, Bagshaw, Roderick (2018) Tort Law, 6h Edition, London: Pearson Education.

    Martin, Miguel (2006) Children in Tort law (Part II Children as Victims), 1st published, Wien & New York: Springer.

    Mitchell, Paul (2015) A History of Tort law 1900-1950, 1st published, London: Cambridge University press.

    Owen, Richard (2000) Essential Tort Law, 3th Edition, London: University Of Glamorgan Law School.

    Prosser, William (1971) The Law of Torts, 4th Edition, West Publishing Company.

    Sharp, Christopher (2016) "Responsibility and Culpability? -Children and Contributory Negligence", St John's Chamber, pp 1-26.