نظارت مراجع برون‌سازمانی بر هنجارگذاری مقامات قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

2 گروه حقوق، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران (نویسنده مسئول)

3 گروه حقوق ، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده

مسئله هنجارگذاری و وضع مقررات لازم‌الاجرا یکی از مهم‌ترین وظایف قوه مقننه است؛ اما قوه مقننه به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخگو باشد و مقام‌های قضایی، تشویق یا مجبور به هنجارگذاری در اعمال قوه قضاییه شده‌اند. این پژوهش با هدف مطالعه ضرورت و نحوه نظارت برون‌سازمانی بر هنجارگذاری مقام‌های قضایی، در پی آن است تا دریابد در نظام حقوقی ایران، ورود مقام‌های قضایی به حوزه تقنین و مشارکت آن‌ها در امر هنجارگذاری تا چه حد می‌تواند موجه به نظر آید؟ و در صورت توجیه، راهکارهای نظارت برون‌سازمانی بر این مهم چگونه باید باشد؟ روش تحقیق، کاربردی است و از نظر ماهیت و نحوه گردآوری مطالب و داده‌ها تابع روش کتابخانه‌ای است. بر اساس یافته‌های تحقیق، مشخص شد مشارکت مقام‌های قضایی در امر هنجارگذاری در ایران، پدیده‌ای رایج است که با رعایت قوانین و ایجاد امکان نظارت برون‌سازمانی بر آن، توسط نهادهای مردمی یا حکومتی می‌توان به مشروعیت و ضرورت آن در راستای جلوگیری از خودکامگی با استفاده از ابزار قدرت و حفظ و تقویت حقوق مصرحِ افراد ملت در قانون اساسی امیدوار بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

External monitoring on normative references competent judicial authorities

نویسندگان [English]

  • Karamat Balaghi 1
  • Gholam Hossein Masoud 2
  • Mohammad Kazem Emad Zadeh 3
1 Islamic Azad University, Najafabad Branch
2 Islamic Azad University, Najafabad Branch
3 Islamic Azad University, Najafabad Branch
آقایی طوق، مسلم (1398) «نظارت قضایی بر عدم وضع مقررات در ایران در پرتو حقوق اداری تطبیقی»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 3، صص 674-654.
امامی، محمد و دهقان، فرشته (1392) «نظارت درونی سلسله‌مراتبی بر دستگاه‌های اداری در نظام حقوقی ایران»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره پنجم، شماره اول، صص 23-1.
امامی، محمد و استوار سنگری، کورش (1395) حقوق اداری، جلد دوم، تهران: نشر میزان.
امامی، محمد و واعظی، سید مجتبی (1395) ضوابط دعاوی قابل‌طرح در دیوان عدالت اداری، تهران: نشر میزان.
تقی زاده، جواد و علیکرمی، مظفر (1391) «مفهوم مسئولیت اجرای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره چهارم، شماره اول، صص 30-1.
تقی زاده، جواد و دیگران (1395) «صیانت از قانون اساسی توسط قضات محاکم با تأکید بر اصل یک‌صد و هفتادم قانون اساسی»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره هشتم، شماره اول، صص 27-1.
دهخدا، علی‌اکبر (1377) فرهنگ لغات، جلد 11، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
راسخ، محمد (1387) نظارت و تعادل در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر.
راسخ، محمد، کوششکار ریحانه و عامری، فائزه (1394) وضع مقرره در قوه قضاییه، چاپ اول، تهران: انتشارات دراک.
رستمی، ولی و سلیمی، حمیدرضا (1397) «اصل تناسب در نظارت قضایی بر اعمال صلاحیت‌های اختیاری در حقوق اداری انگلستان»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 4، صص 746-735.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1388) حقوق اداری، چاپ پنجم، تهران: انتشارات سمت.
عمید زنجانی، عباسعلی و موسی زاده، ابراهیم (1389) نظارت بر اعمال حکومت و عدالت اداری، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
عمید زنجانی، عباسعلی (1391) فقه سیاسی: حقوق اساسی و مبانی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، جداول، چاپ پنجم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
عمید زنجانی، عباسعلی (1384) حقوق اساسی تطبیقی- حقوق اساسی کشور­های غربی و کشورهای اسلامی، تهران: نشر میزان.
غمامی، سید محمدمهدی و کدخدا مرادی، کمال (1397) «اعمال نظارت ناپذیر در نظام حقوقی مشروطه و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره 2، صص 298-284.
کاشانی، جواد (1395) «مفهوم لایحه قضایی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، سال هجدهم، شماره 53، صص 24-10.
لک زایی، شریف (1383) «مفهوم تفکیک قوا در ایران»، نشریه علوم سیاسی، شماره 27، صص 48-23.
مبارکی، مصطفی (1388) آسیب‌شناسی تعدد نهادهای قانون‌گذاری در ایران، مشهد: انتشارات آهنگ قلم.
مرادی برلیان، مهدی (1394) «گزارش پژوهشی مفهوم لایحه قضایی و آثار حقوقی آن»، تهران: پژوهشکده حقوق عمومی و بین­الملل پژوهشگاه قوه قضائیه.
موسی زاده، ابراهیم (1391) «بررسی تطبیقی کمیسیون اصل نود و نهاد آمبودزمان (نهاد بازرسی و نظارت)»، مجله دیدگاه‌های حقوقی بهار، شماره 57، صص 179-157.
مهرپور، حسین (1371): مجموعه نظریات شورای نگهبان، جلد سوم، تهران: انتشارات کیهان.
نبی لو، حسین و کارگزاری، جواد (1387) «اجرای صلاحیت اختیاری توسط مقامات اداری»، فصلنامه اطلاع‌رسانی حقوق، شماره 13، صص 21-7.
نجفی، مرتضی و محسنی، فرید (1388) حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، چاپ هفتم، تهران: انتشارات دادفر.
هاشمی، سید محمد (1389) حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، جلد دوم، تهران: انتشارات میزان.
هداوند، مهدی (1387) «نظارت قضایی، تحلیل مفهومی، تحولات اساسی»، نشریه حقوق اساسی، شماره 9، صص 56-7.
 
قوانین
قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین.مصوب 28/03/1373.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران . مصوب 1368.
قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب 27/06/۱۳۷8
قانون مجازات اسلامی مصوب 01/02/1392
 
ب. انگلیسی
Wade,william, Forsyth, christopher (2004) Administrative Law, 9th ed, Oxford: Oxford University Press.
Kavanagah, Aileen (2009) Constitutional Review under the UK Human Right act,Cambridge University Press.