ساخت و راه‌اندازی سد ایلیسو در ترکیه و پدیده ریزگردها در ایران: اولویت اصول مرتبط با حقوق بین‌الملل محیط‌ زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل، دانشگاه علوم قضائی و خدمات اداری، تهران، ایران

چکیده

احداث سدهای بزرگ بر روی رودخانه‌های بین‌المللی در قالب پروژه‌های تولید نیروی برق-آبی دارای آثار متعددی است که لزوم رعایت مقررات حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، یکی از ابعاد مهم آن محسوب می‌شود. در مواردی که احداث یک سد در قلمروی سرزمینی یک دولت، با احتمال فراوان، آثار عمده و مخرب فرامرزی برای محیط‌زیست سایر دولت‌ها ایجاد می‌کند، تقابل ادعاهای متعارض، امری اجتناب ‌ناپذیر است. درحالی‌که دولت سازنده سد، به منافع حاصل از احداث آندر چارچوب اصل صلاحیت سرزمینی خود استناد می‌جوید، دولت‌های همسایه ممکن است ادعای آثار زیان‌بار فرامرزی سد را برای محیط‌زیست خود مطرح کرده و خواستار رعایت مقررات مرتبط حقوق بین‌الملل محیط‌زیست باشند. در ارتباط با سد ایلیسو، ادعا شده و احتمال می‌رود ساخت و بهره‌برداری از این سد، در تشدید پدیده ریز گردها در کشورهای همسایه به‌ویژه ایران، اثرگذار باشد. سؤالی که مطرح می‌شود، این است که دولت‌ها در اجرای پروژه‌های ملی از جمله احداث سد، چه اصولی از حقوق بین‌الملل محیط‌زیست را باید در اولویت و مورد رعایت قرار دهند؟ این مقاله تلاش می‌کند تا رویکرد نظام حقوق بین‌الملل را در اولویت‌بخشی به رعایت اصول حقوق بین‌الملل محیط‌زیست در اجرای پروژه‌های ملی تبیین کند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Construction and Operation of the Ilisu Dam in Turkey and the Dust Haze Phenomenon in Iran: Supremacy of Relevant Principles of International Environmental Law

نویسنده [English]

  • Ali Navari
Assistant Professor, Department of Public and International Law, Faculty of Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran.
چکیده [English]

   Large dam construction on international Rivers in the context of hydroelectric energy generation projects, have different effects that stay within the bounds of international environmental law.  In The case in which dam construction in the realm of the territory of a state most probably will cause main and adverse impacts on the environment of other states, conflict of competing claims is inevitable. While the state that constructs the dam rely on its benefits in the context of the principle of territorial jurisdiction, neighboring states may claim adverse transboundary impacts of the dam for their environment and request compliance with relevant regulations of international environmental law.  As regards Ilisu Dam, it has been claimed and seems probably that the construction and operationof such facility, will likely intensify the dust haze phenomenon in neighboring countries especially in Iran. The question that arises is that which principles of international environmental law should be observed and acquire the priority by governments in implementation of national projects, including the construction of a dam. This article attempts to show the approach of international environmental law in granting priority to the observance of principles of international environmental law in the implementation of national projects.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Law
  • Ilisu Dam
  • Dust haze
  • State
  • Environment

مراجع

الف. فارسی
اردبیلی، لیلا (1389) «بررسی فرایندهای مؤثر در تشدید گرد و غبار سال‌های اخیر ایران»، دومین همایش ملی فرسایش بادی و طوفان‌های گرد و غبار، دانشگاه یزد، صص 455-448.
پورهاشمی، عباس و ارغند، بهاره (1392) حقوق بین‌الملل محیط زیست، تهران: نشر دادگستر.
پورهاشمی، عباس و زارع، علی (1394) «بررسی اجرای اصل احتیاطی در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، مجله تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، بهار،دوره 11، شماره 23، صص 123-117.
تقی‌ملایی، یوسف (1395) «مدیریت جامع حوضه آبریز دجله و فرات در جهت مهار بیابان‌زایی و پدیده ریزگردها: سیاست‌ها، چشم‌اندازها و پیش‌بینی»، فصلنامه استراتژی راهبردی جنگل، تابستان، سال اول، شماره 2، صص 33-1.
حسینی، محمد (1391) «بررسی حقوقی ریزگردها از منظر آلودگی فرامرزی با نگاهی گذرا به وضعیت ایران»، فصلنامه علمی محیط‌زیست، شماره 52، صص 82-69.
حیدرزاده، طاهر، جمالی، حمیدرضا و غلامی، محمد (1396) «بررسی حقوقی افزایش پدیده ریزگردها در ایران و کشورهای همسایه با تأکید بر کشور عراق»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، سال هشتم، شماره 32، صص 61-35.
خدابنده دیزج تکیه، هلن، (1387) «چکیده کتاب ارزیابی اثرات محیط زیستی، تجارب، تنگناها و روند آینده»، نشریه علمی محیط و توسعه، زمستان، سال دوم، شماره 3، صص 78-73.
رمضانی قوام‌آبادی، محمدحسین (1386) «نگاهی به اصل استفاده غیر زیان‌بار (پایدار) از سرزمین در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، فصلنامه علوم محیطی، تابستان، دوره 4، شماره 4، صص 73-57.
رمضانی‌قوام‌آبادی، محمدحسین و سنایی پور، سعید (1392) «بررسی حقوقی پایبندی ایران به تعهد استفاده معقول از دریاچه ارومیه با تأکید بر کنوانسیون رامسر»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، زمستان، دوره 5، شماره 3، صص 140-109.
زارعی، سحر، پورهاشمی، عباس و خلعتبری، یلدا (1392) «بررسی جایگاه اصل همکاری در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، تابستان، دوره 15، شماره 39، صص 90-61.
 شیلتون، دینا و کیس، الکساندر (1394) کتابچه قضایی محیط‌زیست، ترجمه و تحقیق محسن عبدالهی، تهران: مرکز مطالعات و توسعه قضایی.
طائی سمیرمی و دیگران. (1392) «شناخت و بررسی عوامل مؤثر بر پدیده گرد و غبار در غرب ایران»، فصلنامه انسان و محیط‌زیست، زمستان، دوره 11، شماره 4، صص 10-1.
طلائی، فرهاد و دریادل، احسان (1394) «بررسی چالش‌های تالاب انزلی و راهکارهای رفع آن در چارچوب کنوانسیون رامسر»، مجله حقوقی بین‌المللی، بهار و تابستان، دوره 32، شماره 52، صص 312-277.
طوفان، مسعود (1389) «چالش‌ها و چشم‌اندازهای همکاری‌های منطقه‌ای در مهار ریزگردها»، مجله سیاست خارجی، زمستان، دوره 24، شماره 4، صص 958-943.
عبدالهی، محسن و معرفی، سعیده (1389) «اصل مسئولیت مشترک اما متفاوت در حقوق بین‌الملل محیط‌زیست»، فصلنامه پژوهش حقوق، تابستان، دوره 12، شماره 29، صص 244-199.
عبدی‌نژاد، غلام عباس (1389) «شرحی بر عوامل وقوع آثار پدیده گرد و غبار و چگونگی کنترل آن»، ماهنامه سبزینه، سال پنجم، شماره 43، ص 2.
کک دین و دیگران (1383) حقوق بین‌الملل عمومی، جلد دوم، تهران: انتشارات اطلاعات.
کوروکولاسوریا، لال و رابینسون، نیکلاس (1390) مبانی حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، ترجمه محمدمهدی حسینی، تهران: نشر میزان.
گنجعلی‌نژاد، منیژه (1394) ریزگردها و الزامات حقوقی دولت‌ها، تهران: انتشارات خرسندی.
موسوی، فضل‌الله، حسینی، حسین و موسوی‌فر، حسین (1394) «اصول حقوق بین‌الملل محیط ‌زیست در پرتو آرای مراجع حقوقی بین‌المللی»، فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، پائیز، دوره 17، شماره 48، صص 25-9.
وثوقی‌فرد، بابک (1392) «قضیه سم‌پاشی هوایی (اکوادور علیه کلمبیا) تریل اسملتر قرن بیست و یکم؟»، مجله حقوقی بین‌المللی، پائیز و زمستان، دوره 29، شماره 47، صص 158-139.
ب. انگلیسی
Beyerlin, Ulrich & Marauhn, Thilo (2011) International Environmental Law, London: Hart Publishing.
Bodansky, Daniel (1995) ‘Customary (and Not So Customary) International Environmental Law’, Indian Journal of Global Legal Studies, Vol.3, Issue.1, pp.105-119.
Cameron, James & Abouchar, Juli (1991) ‘The Precautionary Principle: A Fundamental Principle of Law and Policy for the Protection of the Global Environment’, Boston College International and Comparative Law Review, Vol.14, pp.1-27.
D'Amato, Anthony & Kirsten, Engel (1997) International Environmental Law Anthology, Anderson Pub Co.
Dogadernegi, (2018)‘Review of the Environmental Impact Assessment Report Submitted for the Ilisu Dam nad Hydro-Electric Power Project’ (last visited on 17 May 2018) in: http://m-h-s.org/ilisu/upload/PDF/Analysen/D9_20DD_Review_IlisuEIAR.pdf
Epiney, Astrid (2009) ‘Environmental Impact Assessment’, Max Planck Encyclopedia of Public International Law, paragraph 47.
FAO, (2018)‘Dams Geo-referenced database’(last visited on 17 May 2018) in: http://www.fao.org/nr/water/aquastat/dams/index.stm
FAO, (2018)‘Law No 27 of 2009 for Protection and Improvement of Environment’(last visited on 17 May 2018) in: http://extwprlegs1.fao.org/docs/pdf/irq100188E.pdf
Fitzmaurice, Malgosia (2009) Contemporary Issues in International Environmental Law, Massachusetts: Edward Elgar Publishing.
Freestone, David (1999) ‘Caution or Precaution: “A Rose by Any Other Name...”’, Yearbook of International Environmental Law, Vol.10, Issue.1, pp. 25-32.
GAP, (2018)‘Statistical Data​’(last visited on 17 May 2018) in: http://www.gap.gov.tr/en
Gillespie, Alexander (2008) ‘Environmental Impact Assessment in International Law’, Review of European Community and International Environmental Law, Vol.17, Issue.2, pp. 221-233.
Hafner, Gerhard. & Buffard, Isabelle (2010) “Obligations of Prevention and the Precautionary Principle”, In Crawford, James & et al (eds). (2010) The Law of International Responsibility, Oxford: Oxford University Press.
Hunter, David & et al. (2006) International Environmental Law and Policy, Minnesota: Foundation Press.
Icold-cigb, (2018)‘Number of Dams by Country Members’ (last visited on 17 May 2018) in:http://www.icold-cigb.net/article/GB/world_register/general_synthesis/number-of-dams-by-country-members
International Labour Organization, (2018)‘Database of national labour, social security and related human rights legislation’(last visited on 17 May 2018) in:http://www.ilo.org/dyn/natlex/natlex4.detail?p_lang=en&p_isn=83636
Keramat, Akram & et al. (2011) “Climate Change, Drought and Dust Crisis in Iran”, International Journal of Environmental, Chemical, Ecological, Geological and Geophysical Engineering, Vol.5, No.9, pp. 472 – 475.
Kirschner, Adele & Tiroch, Katrin (2012) “The Waters of Euphrates and Tigris: An International Law Perspective”, Max Planck Yearbook of United Nations Law, Vol.16, pp. 329-394.
Kiss, Alexandre (2003) “The Destiny of the Principles of the Stockholm Declaration”, in: Nordquist, Myron & et al (2003)The Stockholm Declaration and the Law of Marine Environment, New York : Kluwer Law International, pp. 53-66.
Koivurova, Timo (2014) Introduction to International Environmental Law. London & New York: Routledge.
Kravchenko, Svitlana et al. (2013) ‘Principles of international environmental law’ in: Alam, Shawkat & et al (eds). (2013) Routledge Handbook of International Environmental Law. London & New York: Routledge.
Kurdistan parliament,(2018) ‘An act for the Kurdistan Region – Iraq board for the protection and enhancement of the environment’ (last visited on 17 May 2018) in:http://www.kurdistan-parliament.org/files/articles/120810103229.pdf
Lawsturkey, (2018)‘Family Law in Turkey’ (last visited on 17 May 2018) in: http://www.lawsturkey.com/law/environment-law-2872
Larry, Mays W. (2010) Ancient Water Technologies, Heidelberg London New York: Springer.
Louka, Elli (2006) International Environmental Law: Fairness, Effectiveness and World Order, New York: Cambridge University Press.
McCaffrey, Stephan (2007) The Law of International Watercourses, Second Edition, Oxford: Oxford University Press.
McIntyre, Owen & Mosedale, Thomas (1997) ‘The Precautionary Principle as a Norm of Customary International Law’, Journal of Environmental Law, Vol.9, pp. 221–241.
Patricia, Birnie & et al (2009) International Law and the Environment, third Edition, Oxford: Oxford University Press.
Partan, Daniel G. (1988) “The "Duty to Inform" in International Environmental Law”, Boston University International Law Journal, Vol.6, pp. 43-88.
Robinson, Nicholas (1992) ‘International Trends in Environmental Impact Assessment’, Boston College Environmental Affairs Law Review, Vol.19, issue.3, pp. 591-622.
Sadeleer, Nicolas (2000) “The Enforcement of the Precautionary Principle by German, French and Belgian Courts”, Review of European, Comparative & International Environmental Law, Vol.9, Issue. 2, pp.144–151.
Sands, Philippe (2003) Principles of International Environmental Law, Second Edition, Cambridge: Cambridge University Press.
Soto, Valverde, M. (1996) “General Principles of International Environmental Law”,ILSA Journal of International & Comparative Law, Vol. 3, Issue. 1, pp. 193-209.
Wolfrum, Rudiger (1990) “Purposes and Principles of International Environmental Law”,German. Yearbook of International Law, Vol.33, pp.308-330.
Cases
Arbitration regarding the Iron Rhine (“Ijzeren Rijn”) Railway between the Kingdom of Belgium and the Kingdom of the Netherlands, 2005.
Case Concerning Aerial Herbicide Spraying, Ecuador v. Colombia, I.C.J.
Case Concerning Land Reclamation by Singapore in and Around the Straits of Johor (Malaysia v. Singapore), ITLOS, Order of 8 October 2003.
Case Concerning the Gabčíkovo-Nagymaros Project (Hungary v. Slovakia), 1997 I.C.J.
Corfu Channel case, 1949, ICJ Reports.
EC-Hormones, WTO Appellate Body, EC Measures Concerning Meat and Meat Products, WT/DS48/AB/R, 16 January 1998.
Emilio Agustin Maffezini v. Kingdom of Spain, 2001.
Lake Lanoux, 1957, RIAA, Vol.12.
Legality of the Threat or Use of Nuclear Weapons, Advisory Opinion, I.C.J. Reports 1996.
MOX Plant Case (Ireland v. United Kingdom), Provisional Measures, Order of 3 December 2001.
MOX Plant case (Order concerning Provisional Measures), Separate Opinion Judge Mensah and Separate Opinion Judge Szekely, 2002.
Southern Blufin Tuna Case (New Zeland v. Japan; Australia v. Japan) Provisional Measures, ITLOS, Cases No 3-4, 27 August 1999.
Tatar v. Romania (App No 67021/01) ECHR, Judgement of 27 January 2009.
Territorial Jurisdiction of the International Commission of the River Oder, Judgment No. 16, 1929, P.C.I.J. Series A, No. 23.
Trail Smelter, (United States, Canada), 16 April 1938 and 11 March 1941, RIAA, Vol.3.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار