جرم فراتر از قصد در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق مصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیارگروه حقوق کیفری وجرمشناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر

2 دانشجوی دکتری حقوق کیفری وجرمشناسی، دانشگاه مازندران، بابلسر

چکیده

در جایی که رفتار مجرمانه مرتکب جرم منجر به نتیجه‌ای شدیدتر از نتیجه مورد نظر وی گردد یک حالت ویژه ای است که رکن روانی آن، گونه‌ای از قصد تحت عنوان «قصد متعدی» است و جرم ارتکابی، فراتر از قصد نامیده می‌شود. شرایط تحقق این جرم ارتکاب یک جرم مقدم مقصود و در طول آن وقوع یک جرم مؤخر شدیدتر که خارج از قصد مرتکب است. سوال اساسی تحقیق این است که ماهیت این جرم از حیث رکن روانی-عمد یا غیر عمد- چیست؟ در این تحقیق که با روشی تحلیلی-توصیفی و با هدف تبیین ماهیت و مبنای چنین حالتی انجام گردیده است مشخص گردید که جرم فراتر از قصد دارای ماهیت مستقل بین عمد و غیر عمد است. در حقوق ایران نمونه‌هایی از این نوع جرائم وجود دارد و در حقوق مصر بدون به‌کارگیری این اصطلاح در قانون، مفاهیمی از آن مطرح شده است. لازم است در مباحث عمومی حقوق کیفری، نوعی قصد تحت عنوان «قصد متعدی» و نوعی از جرائم تحت عنوان «جرائم فراتر از قصد» در عرض جرائم عمدی و غیرعمدی افزوده و مجازات آن متناسب با ماهیت جرم تعیین شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The crime beyond the intention of perpetrator in law of Iran with a glance to law of Egypt

نویسندگان [English]

  • Abolhasan Shakeri 1
  • Amir Alboali 2
1 Assosiate Professor of Criminal Law and Criminology , Faculty of Law and Political Sciences, University of Mazandaran,Babolsar ,Iran
2 PHD student in Criminal law and Criminology, University of Mazandaran, Babolsar ,Iran
چکیده [English]

Where the criminal behavior of the offender leads to a more intense outcome than the result he is seeking, there occurs a special case in which men’s rea is a form of intention named "transcendent intention" and the offense of committing is called beyond intention. The basic condition for such crimes is the existence of a prior intention for a crime and a resultant crimes which goes beyond the original malice. . The basic question of the research is that what is the nature of this crime – psychologically- intentional or unintentional element? In this research, with an analytical-descriptive method aimed at explaining the nature and basis of such a state, it has been shown that crime is beyond the intentions of an independent nature between intentional and unintentional. There are examples of these types of crimes in Iran's law, and there are some concepts in Egyptian law without the use of this term in the law. It is necessary in the general discussion of criminal law to introduce a kind of intention under the title "Transitional Intent" and to add a type of crimes under the heading "Transgressions beyond intention" in the course of deliberate and unintentional offenses, and the penalties should be proportionate to the nature of the crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Criminal Intention
  • Transcendent Intention
  • Crime beyond Intention
  • Transitional Intent
  • Mens rea

مراجع

الف. فارسی
اردبیلی، محمدعلی(1395)، حقوق جزای عمومی، جلد نخست، تهران: میزان.
شاهچراغ، سید حمید(1392)، «بررسی تطبیقی مسئولیت مطلق کیفری در حقوق ایران با نگرشی بر نظام حقوقی کامن لا»، مجله حقوقی دادگستری، شماره 78، 114-77.
شریعتی نسب، صادق(1392)، «مطالعه تطبیقی مسئولیت محض در حقوقکیفری»، نامه مفید، شماره 97، 126-145.
صادقی، محمدهادی(1382)، حقوق جزای اختصاصی (1)-جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان.
صانعی، پرویز(1372)، حقوق جزای عمومی، ج 1، تهران، گنج دانش.
عرفانی، محمود(1388)، حقوق تطبیقی در نظام‌های حقوقی معاصر، تهران: جنگل.
قاسم‌زاده، سیدمرتضی(1377)، «تجزیه ‌و تحلیل مفهوم عنصر روانی جرم»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، تابستان و پاییز 1377، شماره 10 و 11، 42-70.
کاتوزیان، ناصر(1386)، حقوق مدنی: الزامات خارج از قرارداد(ضمان قهری): مسئولیت مدنی، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
گرایلی، محمدباقر(1391)، «عنصر خطای جزایی در حقوق ایران و کامن لا»، آموزه‌های حقوق کیفری دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 3، 202-177.
گلدوزیان، ایرج(1389)، بایسته‌های حقوق جزای عمومی، تهران: نشر میزان.
مرعشی، محمد محسن(1379)، دیدگاه‌های نو در حقوق کیفری اسلام، تهران: میزان.
میر محمد صادقی، حسین(1392)، حقوق کیفری اختصاصی-جرائم علیه اموال، تهران: میزان.
---------(1392)، حقوق کیفری اختصاصی، جرائم علیه اشخاص، تهران: میزان.
---------(1394)، حقوق کیفری اختصاصی-جرائم علیه امنیت و آسایش عمومی، تهران: میزان.
ب. عربی
 الجزیری، عبدالرحمن(1421)، الفقه علی المذاهب الاربعه، بیروت: منشورات دار الثقلین
الحفید، ابن رشد(1425)، بدایه المجتهد و نهایه المقتصد، ج 2، القاهره: دار الحدیث.
السعید، سعید مصطفی(1957)، الاحکام العامه فی القانون العقوبات، الطبعه الاولی، بیروت: منشورات الحلبی.
القدومی، دولی محمود(2016)، جنایه الضرب المفضی الی الموت، الطبعه الاولی، عمان: امواج للنشر و التوزیع
القللی، محمد مصطفی(2012)، فی المسئولیه الجنائیه، القاهره: مطبعه جامعه القاهره.
 الکنانی، رفعت صبیح(2016)، جریمه القتل الغیر مقصود فی القانون و الشریعه، الطبعه الاولی، بیروت: منشورات زین الحقوقیه.
النیشابوری، محمد بن فتال (1375)، روضه الواعظین و بصیره المتعلمین، طبعه الاولی، قم: منشورات رضی.
الهیتی، محروس نصار (2011)، النتیجه الجرمیه فی القانون العقوبات، الطبعه الاولی، منشورات زین الحقوقیه، بغداد: مکتبه السنهوری.
ثروت، جلال (2001)، نظریه الجریمه المتعدیه القصد-دراسه مقارنه، بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیه.
سلامه، مأمون محمد (1976)، قانون العقوبات (القسم العام)، طبعه الثانیه، القاهره: دار الفکر العرب.
عاملی، شهید ثانی، زین الدین بن علی (1410) الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّی - کلانتر)،جلد 10، قم: منشورات داوری.
عوده، عبدالقادر (2013)، التشریع الجنایی الاسلامی، الجزء الاول، الطبعه الاولی، بیروت: المکتبه العصریه.
طلال جاسم، عبدالرزاق (2010)، نطاق الصله بین  القصد الجنائی و الخطأ، کلیه القانون، العراق: جامعه دیالی.
عبد شویش، ماهر (1981)، النظریه العامه للخطأ فی القانون الجنایی،رساله دکتوراه، جامعه بغداد فراس عبدالمنعم، عبدالله (2001)، القصد الجنائی الاحتمالی، رساله دکتوراه، جامعه بغداد.
مکارم الشیرازی، ناصر (1411)، القواعد الفقهیه (لمکارم)، مجلد الثانی، قم: مدرسه امیر المومنین.
نجیب حسنی، محمود (1978)، النظریه العامه للقصد الجنایی، دراسه تأصیلیه-مقارنه للرکن المعنوی فی لجرائم العمدیه، القاهره: مطبعه دار النهضه العربیه.
--------------(1981)، شرح القانون العقوبات اللبنانی-القسم العام، القاهره: منشورات دار النهضه العربیه.
نجفی، صاحب الجواهر، محمد حسن(1404)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، 43 جلد، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
 
ج. منابع انگلیسی
Ashwort, Andrew(1992), Principle of Criminal Law, Oxford Uni Press, New York.
Clarkson, C.M.V (2005),Understanding Criminal Law,Sweet and Maxwell, Fourth Edition,London.
Shichor,Davivd(2006), The Meaning and Nature of Punishment, Waveland Princ Pub..
Richard, G. Singer. (1989).The Resurgence of Mens Rea: The Rise and Fall of Strict Criminal Liability, 30 B.C.L Rev. 337.
Ezzat, Abdolfatta(1997),Criminalogy:Past.Presentan.Future, S.T.Martins Press Inc, U.S.
 
د. منابع فرانسوی
Ferri, E (1893), La Sociologie Criminelle, Trade, de Lauteur. Paris.
Madray, Gilbert (1935), Le dol eventual, Revue de Droit Penal International.pp225.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار