موجهات انتخابات طبقاتی در مجلس اول مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه تهران (پردیس فارابی)

چکیده

چکیده
با پیروزی مشروطیت برای نخستین‌بار در تاریخ ایران انتخابات برگزار شد. انتخابات مراسم انتقال حاکمیت به مردم بود که پیش از آن با وراثت منتقل می‌شد. بدین ترتیب نهاد جدید انتخابات گسست در بنیاد حکومت را نشان می‌داد. در آغاز مشروطیت همه اقشار و طبقات جامعه حق شرکت در انتخابات نداشتند و تنها شش طبقه جامعه در آن شرکت کردند و قریب به اتفاق ایرانیان امکان شرکت در انتخابات نیافتند. در مقاله پیش‌رو می‌کوشیم توضیح دهیم ریشه‌های طبقاتی بودن انتخابات و موجّهات آن از دیدگاه مشروطه‌خواهان چه بود. چرا مشروطه‌خواهان انتخابات طبقاتی را برگزیدند و نه انتخاباتی که در آن هرکسی صرف‌نظر از طبقه و صنف بتواند نامزد بشود و رأی بدهد؟ نتیجه خواهیم گرفت که مشروطه‌خواهان در چنین انتخاباتی راهی برای استوار کردن پایه‌های مشروطیت می‌جسته‌اند و جامعه ایران در آغاز قرن بیستم امکان برگزاری انتخابات سراسری نداشت.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Justifications of Class Based Election in Iranian Constitutional Revolution

نویسنده [English]

  • Seyed Naser Soltani
Professor of Public Law, University of Tehran (Farabi College)
چکیده [English]

Abstract
After the victory of constitutional revolution the first ever election in Iran’s history was held. Election was the ceremony of sovereignty transfer to people, which was formerly transferred by succession. Thus the new election institution revealed the rupture in the foundation of the state. Not all classes and estates were allowed to participate in the election at the beginning of constitutional revolution, most people did not have the chance to participate in that first election and only six classes did. In the present article we will try to explain the basis and justifications of class system of election from the view point of constitutionalists. Why did the constitutionalists choose a class based election system and not one in which everyone, regardless of class and estate, could enroll and vote? We will conclude that, through this election, constitutionalists were after a means of solidifying the foundations of constitutional revolution, and that at the beginning of the 20th century Iranian society was not capable of a universal suffrage..



کلیدواژه‌ها [English]

  • : Election
  • Class based election
  • Universal suffrage
  • Right and share
منابع
الف. فارسی
آدمیت، فریدون(1355)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران: پیام.
آدمیت، فریدون(1355)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، جلد دوم؛ مجلس اول و بحران آزادی، تهران: روشنگران.
آدمیت، فریدون(1363)، اندیشه‌های طالبوف تبریزی، تهران: انتشارات دماوند.
آفاری، ژانت(1385)، انقلاب مشروطه ایران، ترجمه رضا رضایی، تهران: نشر بیستون.
اتحادیه، منصوره(1376)، مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، تهران: نشر تاریخ ایران.
احتشام السلطنه(1366)، میرزا محمود، خاطرات احتشام السلطنه، به کوشش سید مهدی موسوی، تهران: زوار.
اعتماد السلطنه، محمدحسن خان(1364)، مرآت البلدان، به کوشش پرتو نوری علاء و محمدعلی سپانلو، تهران: اسفار.
بروان،ادوارد(1380)، انقلاب مشروطیت ایران، ترجمه مهری قزوینی، تهران: کویر.
دمرنی، گوستاو(1330)، حقوق اداری عملی، ترجمه و نگارش میرزا سیدمحمدخان، تهران: مطبعه دولتی.
دولت آبادی، یحیی(1361)، حیات یحیی، تهران: انتشارات فردوسی ـ عطار.
دولت آبادی، یحیی(1305)، «شرط سواد در انتخابات»، آینده، سال اول، تیر 1305، شمار 11، 640-642.
تقی زاده، سید حسن(1338)، تاریخ اوایل انقلاب و مشروطیت ایران، تهران: انتشارات باشگاه مهرگان.
ثقة الاسلام تبریزی(1378)، نامه‌های تبریز، از ثقه­الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، به کوشش ایرج افشار، تهران: نشر و پژوهش فروزان روز.
 ثقة‌الاسلام تبریزی(1355)، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، به کوشش نصرت‌الله فتحی، تهران: انجمن آثار ملی.
سائلی کرده ده، مجید(1378)، سیر تحول قوانین انتخاباتی مجلس در ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
سلطانی، سیدناصر(1389)، «مشروطیت و جدال فقیهان در مفهوم نمایندگی»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، سال دوم، شماره یک، بهار و تابستان 1389، 185-159.
 سلطانی، سیدناصر(1390)، «مفهوم نمایندگی در مجلس اول»، پژوهش‌های حقوقی، شماره 19، 1390. 137-175
سلطانی، سیدناصر(1389)، «مفهوم برابری در مقابل قانون در متمم قانون اساسی مشروطیت»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، سال دوم، شماره یک، بهار و تابستان 1389،  184-159.
سلطانی، سیدناصر(1388)، «نقدی درباره روش تدوین مذاکرات مجلس اول»، نامه تاریخ پژوهان، پاییز 1388، شماره 19. 46-88
شریف کاشانی، محمد مهدی(1362)، واقعات اتفاقیه در روزگار، به کوشش منصوره اتحادیه و سیروس سعدوندیان، تهران: نشر تاریخ ایران.
کسروی، احمد(1371)، تاریخ مشروطه ایران، تهران: امیرکبیر.
کرمانی، ناظم‌الاسلام(1361)، تاریخ بیداری ایرانیان، به کوشش علی‌اکبر سعید سیرجانی، تهران: آگاه.
کوهستانی نژاد، مسعود(1390)، گزیده اسناد انجمن‌های ایالتی و ولایتی، تهران: انتشارات کتابخانه مجلس.
کوهستانی نژاد، مسعود(1388)، اسناد دوره اول مجلس شورای ملی، تهران: انتشارات کتابخانه مجلس.
مستشارالدوله صادق(1361)، یادداشت‌های تاریخی، به کوشش ایرج افشار، تهران:  انتشارات فردوسی.
میرحسینی، محمدحسن(1383)، مشروطه خواهی در یزد، در مشروطه خواهی ایرانیان، به کوشش ناصر تکمیل همایون، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
میرزا صالح، غلامحسین(1383)، مجلس اول و بحران آزادی؛ خاطرات و نامه‌های میرزا فضل علی آقا تبریزی، تهران: طرح نو.
ناصر الملک همدانی، ابوالقاسم(1380)، «یادداشت‌های ناصر الملک راجع به وقایع صدر مشروطیت ایران» در: دو رساله درباره مشروطیت، به اهتمام عبدالحسین و روزبه زرین‌کوب، تهران: انتشارات سازمان اسناد ملی ایران.
نتصر، آمنون،(1982)،  تاریخ یهود در عصر جدید، اورشلیم: اداره اقلیت‌های یهود.
نوایی، عبدالحسین(1383)، «جریان گشایش اولین مجلس شورای ملی»، در مشروطه خواهی ایرانیان، به کوشش ناصر تکمیل همایون، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
نیکی کدی(1382)، «مشارکت مردمی در انقلاب مشروطه ایران»، ترجمه نصرالله صالحی، پژوهشنامه متین، 1382، شماره 20. 136-123
طالبوف تبریزی، (1320)، ایضاحات در خصوص آزادی، بی‌نا.
طباطبایی، سیدجواد، (1386)، نظریه حکومت قانون، تبریز، ستوده.
هدایت، مهدی قلی، (1363)، خاطرات و خطرات، تهران: زوار.
هویان، آندرانیک(1385)، «انتخابات ارمنیان در دوره مشروطه»، پیام بهارستان، مرداد 1385، شماره 62، 44-36.
یوسفی‌نیا، راضیه(1388)، اسناد تجاری ادوار اول تا پنجم مجلس‌شورای ملی، تهران: انتشارات کتابخانه مجلس.
مذاکرات مجلس(1384)، به کوشش غلامحسین میرزا صالح، تهران: انتشارات مازیار.
روزنامه انجمن تبریز(1374)، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و استانداری آذربایجان شرقی.
 
ب. انگلیسی
Böckenförde, Ernest-Wolfgang, « Naissance et développement de la notion d’Etat de droit », in le droit, l’Etat et la constitution démocratique, trad. Fr. par Olivier Jouanjan, Bruylant, 2000
De Tocqueville, Alexis, De la démocratie en Amérique, choix de textes, introduction, notes, bibliographie et glossaire par Philippe Raynaud Éditeur: Paris: Flammarion, 2010.
Patrice Gueniffey, Le nombre et la raison : La Révolution Français et les élections, Paris, Ecoles des Hautes Etude et Sciences Sociales, 1993.
J. Michelet, Histoire de la Révolution, Paris, vol, 3, Alphons Lemerre éditeur, paris, 1868.
Holmes, Stephen, Benjamin Constant et la genèse du libéralisme moderne, Léviathan, PUF, Paris, 1994.