سیاست جنایی تقنینیِ پیشگیرانه‌‌ی ایران درقبال فعالیت‌های سکوهای تجاری فناوری اطلاعات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

2 استادیار، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 استاد، گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

4 استاد، گروه حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22099/jls.2025.53924.5367

چکیده

با گسترش سکوهای تجاری دیجیتال و نقش فزاینده آن‌ها در بروز جرایم نوین سایبری، ارزیابی و بازنگری سیاست جنایی ایران در قبال این پدیده ضرورتی انکارناپذیر یافته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی سیاست جنایی تقنینی ایران در قبال فعالیت‌های مجرمانه در بستر سکوهای فناوری اطلاعات می‌پردازد. در این راستا، مهم‌ترین مقررات قانونی مرتبط، از جمله قانون جرایم رایانه‌ای، تجارت الکترونیک، پیشگیری از وقوع جرم، و سایر قوانین خاص، مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهند که سیاست جنایی ایران در برابر این نوع بزهکاری، فاقد انسجام، روزآمدی، و کارایی لازم است. ضعف در شناسایی خطر، فقدان تدابیر پیشگیرانه هوشمند، نبود مقررات ناظر بر مسئولیت کیفری پلتفرم‌ها، و پراکندگی نهادی از جمله نارسایی‌های اصلی محسوب می‌شوند. در نتیجه، پژوهش بر ضرورت طراحی سیاست جنایی پیشگیرانه کارآمد، با تمرکز بر تنظیم‌گری نرم، مسئولیت‌پذیری سکوها، استفاده از فناوری‌های نوین و مشارکت عمومی تأکید دارد تا از گسترش بزهکاری پلتفرمی و تضعیف اعتماد عمومی پیشگیری شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Iran's preventive legislative criminal policy regarding the activities of information technology commercial platforms

نویسندگان [English]

  • Azim Aghababaei Taghanaki 1
  • Seyyed Doraid Mousavi Mojab 2
  • Mohammad Jafar Habibzadeh 3
  • Pejman Mohammadi 4
1 PhD student, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Professor, Department of Criminal Law and Criminology, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
4 Professor, Department of Intellectual Property Law, Faculty of Law, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

With the expansion of digital commercial platforms and their increasing role in the emergence of new forms of cybercrime, assessing and revising Iran's criminal policy toward this phenomenon has become an undeniable necessity. This study, using a descriptive-analytical method, examines Iran's legislative criminal policy regarding criminal activities conducted through information technology platforms. In this regard, the most relevant legal regulations—including the Computer Crimes Act, the Electronic Commerce Act, the Crime Prevention Act, and other specific laws—are analyzed. The findings indicate that Iran’s criminal policy in response to this type of criminality lacks coherence, modernity, and effectiveness. Key shortcomings include weak risk identification, absence of intelligent preventive measures, lack of regulations governing the criminal liability of platforms, and institutional fragmentation. Consequently, the study emphasizes the need to design an effective preventive criminal policy focused on soft regulation, platform accountability, the use of modern technologies, and public participation in order to prevent the proliferation of platform-based crime and the erosion of public trust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Legislative criminal policy
  • Criminal Policy-Making
  • crime prevention
  • commercial platforms
  • information technology (IT)