حق کودک و تکلیف والد غیرحاضن مبنی بر برقراری ملاقات با کودک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 دانشگاه امام صادق علیه السلام

10.22099/jls.2023.41407.4483

چکیده

جدایی والدین موجب فروپاشی پناهگاه فرزندان است، لذا قانونگذار تلاش دارد با پیش‌بینی نهادهای قانونی مانند حضانت و ملاقات آثار سوء ناشی از چنین اضمحلالی را به حداقل برساند. در این راستا به استناد مصوبات قانونی کودک و والد غیرحاضن حق دارند طبق تصمیم قضایی با هم ملاقات داشته باشند و ممانعت والد حاضن از ملاقات ایشان جرم‌انگاری شده است. مسأله اصلی مقاله این است که آیا کودک حق ملاقات با والد غیرحاضن خویش را دارد تا بدین ترتیب نیازهای روحی و عاطفی وی برطرف شده و مصالح وی تأمین گردد؟ بررسی‌ها نشان می‌دهد بنابر أدله‌ای هم‌چون لزوم تربیت عاطفی، وجوب صله‌رحم، قاعده لاضرر علاوه بر آنکه والدغیرحاضن و کودک حق دارند با یکدیگر ملاقات داشته باشند، والد غیرحاضن مکلف است با کودک ملاقات برقرار نماید. نتایج حاکی از آن است که قانونگذار تنها از زاویه حقوق والد غیرحاضن به موضوع ملاقات نگاه کرده و تکلیف او را نادیده گرفته است. لذا با توجه به آثار گاهاً جبران‌ناپذیر قطع ارتباط همیشگی یکی از والدین با کودک پیشنهاد می‌-گردد ضمن درنظر گرفتن غبطه کودک تکلیف والد غیرحاضن نیز به تصویب رسیده و عدم انجام تکلیف مذکور با استناد به قاعده التعزیر بما یراه الحاکم جرم‌انگاری گشته و هم‌چنین مکلف به شرکت در کلاس‌های مهارت‌ برقراری ارتباط با کودکان شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The child’s right and duty of non-custodian parent over establishing a meeting session with child

نویسندگان [English]

  • sedighe mohamadhasani 1
  • Azadeh Ghasemi Barzegar 2
  • . Atefeh Abbasi 2
1 Razavi University of Islamic Sciences
2 Emam Sadegh University,
چکیده [English]

if the parents leave them, this means a refuge collapse to the children. The legislative system of the Islamic Republic of Iran has always efforted to minimize the adverse effects of such destruction by predicting social entities such as custody and meeting sessions. In this regard and based on legal approvals, the child and the non-custodian parent have the right to have meetings with each other according to judicial decision, and the prevention of the non-custodian parent has been deemed as crime. Surveys show that according to the reasons such as the necessity of devotion to relatives, the necessity of emotional training, quotations of clergymen, etc., the non-custodian father is obliged to set a meeting with the child in addition to the fact that the non-custodian parent and the child has the right to meet each other. Studying the subjected laws indicates that the legislator has only observed the subject of meeting from the perspective of the rights of non-custodian parent and has ignored his duties. So, regarding the partially irrecoverable effects of permanent break in one of the parents’ relationship with the child, it is suggested to approve the duties of non-custodian parent in addition to consideration of child envy, and to deem defiance of the mentioned duties as a crime.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Child
  • Meeting
  • Custody
  • Custodian parent
  • Non-Custodian parent

مراجع

  1.  قرآن کریم

    الف. فارسی

    1. اسلامی، مریم؛ حاج حسینی، منصوره؛ اژه­ای، جواد (1396) «امید در نگرش دانش­آموزان تک والد؛ فرزندان طلاق»، اندیشه­های نوین تربیتی، دوره 13، شماره 2، صص 20 – 51.
    2. اعرافی، علیرضا (1388) «درس خارج فقه تریتی» (مشاهده در تاریخ 15/ 02/ 1400) در http://www.eshragh-erfan.com)
    3. پناهی، علی احمد؛ احمدحسین شریفی (1388) «بایسته­های اخلاقی همسران و نقش آن در تربیت فرزند»، مجله معرفت اخلاقی، سال اول، زمستان، شماره 1، صص 119 تا 142.
    4. توکلی، محمدمهدی (1398) مختصر حقوق مدنی، چاپ هفدهم، تهران: مکتوب آخر.
    5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1387) ترمینولوژی حقوق، چاپ نوزدهم، تهران: کتابخانه گنج دانش.
    6. جوادی آملی، عبدالله (1394) «تقریرات درس خارج فقه»، (مشاهده در تاریخ 15/ 02/ 1400) در https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/javadi/feqh/94/940706/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A8%20%D8%B5%D9%84%D9%87%20%D8%B1%D8%AD%D9%85
    7. دارینی، علی (1380) «واپژوهی مصلحت و جایگاه فقهی آن»، فصلنامه راهبرد، شماره 19، صص 245 - 264.
    8. دستغیب، آیت‌الله سید عبدالحسین (1383) گناهان کبیره، چاپ هجدهم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    9. دهخدا، علی­اکبر (1373) لغت­نامه دهخدا، تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
    10. رهبر، مهدی (1382) «مقایسه جایگاه مصلحت در فقه امامیه و اهل سنت»، مجله دین و ارتباطات، بهار و تابستان، شماره 17، صص 107- 158.
    11. شهیدی، محمدتقی (1397)، «تقریرات درس خارج فقه» مشاهده در https://www.eshia.ir/Feqh/Archive/text/shahidi/feqh/97/971025
    12. صفایی، حسین؛ امامی، اسدالله (1390) مختصر حقوق خانواده، چاپ بیست و هفتم، تهران: میزان.
    13. فرمیهنی فراهانی، محسن؛ رضوان­خواه، سلمان (1397) «الگوی مفهومی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج­البلاغه»، آموزه­های تربیتی در قرآن و حدیث، سال سوم، شماره 5، صص 51 – 70.
    14. عباسی کلیمانی، عاطفه (1395) حقوق کودک در نظام حقوقی ایران، تهران: نشر میزان.
    15. علیدوست، ابوالقاسم (1390) فقه و مصلحت، چاپ دوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    16. عمید، حسن (1372) لفت نامه عمید، چاپ نهم، تهران: امیرکبیر.
    17. کاتوزیان، ناصر (1387) دوره مقدماتی حقوق مدنی خانواده، چاپ ششم، تهران: میزان.
    18. کاتوزیان، ناصر (1387) مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ شصت و چهارم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    19. کلانتری، عباس؛ اکبری، محسن (1398) «قلمرو اختیار قاضی در اعمال مجازات با رویکردی به قانون مجازات اسلامی مصوب 1392»، فصلنامه پژوهش­های فقه و حقوق اسلامی، سال شانزدهم، شماره 58، صص 192 – 215.
    20. لطف­آبادی، حسین (1380) عواطف و هویت نوجوانان و جوانان، تهران: نسل سوم.
    21. محقق داماد، سید مصطفی (1406 ق) قواعد فقه، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
    22. مصباح یزدى، محمدتقى (1382) کاوش­ها و چالش­ها؛ تحقیق و نگارش: محمدمهدى نادرى و سید ابراهیم حسینى، قم: مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى (رحمه الله).
    23. مطهری، محمدرضا (1380) «محبت نیاز اساسی کودکان»، مجله پیام زن، بهمن، شماره 119.
    24. معتمدی شارک، فرزانه؛ غباری­بنای، باقر؛ ربیعی، علیرضا (1395) «مشکلات رفتاری دانش­آموزان خانواده­های تک والدی و دو والدی از دیدگاه معلمان آن‌ها»، فصلنامه سلامت روانی کودک، دوره سوم، شماره 2، صص 87 – 95.
    25. معین، محمد (1354) فرهنگ معین، چاپ دوم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
    26. مکارم شیرازی، ناصر (1425 ق) تعزیر و گستره آن، قم: انتشارات مدرسه الامام علی بن أبی طالب علیه السلام.
    27. موسوی، سید رضا (1392) روش‌های تربیت عاطفی از منظر قرآن و حدیث با تأکید بر محبت، خشم و ترس، پایان­نامه­ مقطع دکتری، دانشکده علوم حدیث.

    ب. عربی

    1. ابن أبی دنیا، أبوبکر (بی­تا) الحیال، دمشق: دار ابن القیم، چ 1.
    2. ابن منظور، ابوالفضل (1414 ق) لسان العرب، چاپ سوم، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
    3. انصاری شیرازى، قدرت الله و پژوهشگران مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام (1429 ق) موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها، قم: مرکز فقهى ائمه اطهار علیهم‌السلام.
    4. بحرانى، آل عصفور، حسین بن محمد (بی­تا) الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، 6 جلد، قم: مجمع البحوث العلمیة.
    5. برقى، احمد بن محمد (1371 ق) المحاسن (للبرقی)، 2 جلد، قم: دار الکتب الإسلامیة، چ 2.
    6. حر عاملی، محمد بن حسن (1409 ق) تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
    7. حر عاملى، محمد بن حسن (1409 ق) وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام، چ 1.
    8. حلّى، شمس‌الدین محمد بن شجاع القطّان (1424 ق) معالم الدین فی فقه آل یاسین، قم: مؤسسه امام صادق علیه‌السلام.
    9. حلّى، علامه، حسن بن یوسف (1420 ق) تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
    10. حلّى، فخر المحققین، محمد بن حسن (1387 ق) إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
    11. خمینی، سید روح­الله (1422 ق) استفتائات، چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    12. خویى، ابوالقاسم (1417 ق) الهدایة فی الأصول – قم: مؤسسه صاحب الامر (عج).
    13. سیستانى، سید على حسینى (1414 ق) قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم: دفتر آیة الله سیستانى.
    14. شهید اول، محمد بن مکی (بی­تا) القواعد و الفوائد، قم: کتاب‌فروشی مفید.
    15. شهید ثانى، زین‌الدین بن علی (1413 ق) مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسه المعارف الإسلامیة.
    16. شهید ثانى، زین‌الدین بن على (1410 ق) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: کتاب‌فروشی داوری.
    17. شیرازى، ناصر مکارم (1411 ق) القواعد الفقهیة (لمکارم)، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین - علیه السلام.
    18. صدر، شهید، سید محمد باقر (1417 ق) القواعد الفقهیة، چاپ پنجم، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم‌السلام.
    19. صیمرى، مفلح بن حسن (حسین) (1420 ق) غایة المرام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت: دار الهادی.
    20. طباطبایى، سید على (1418 ق) ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    21. طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407 ق)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    22. عراقى، عبد النبى نجفى (1380 ق) المعالم الزلفى فی شرح العروة الوثقى، قم: المطبعة العلمیة.
    23. علامه حلی (1414 ق) تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    24. کلینی، ابوجعفر (1429 ق) الکافی (ط- دارالحدیث)، چاپ چهارم، قم: مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث.
    25. مجلسی، محمدباقر (1410 ق) بحارالأنوار، لبنان: مؤسسه الطبع و النشر.
    26. محقق ثانى، على بن حسین (1414 ق) جامع المقاصد فی شرح القواعد، چاپ دوم، قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام.
    27. مراغى، سید میر عبد الفتاح (1417 ق) العناوین الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    28. مظفر، محمدرضا (1430 ق) أصول الفقه، چاپ پنجم، قم: طبع انتشارات اسلامى.
    29. نجفى، صاحب الجواهر، محمدحسن (1404 ق) جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، چاپ هفتم، لبنان: دار إحیاء التراث العربی.
    30. نجفى، کاشف الغطاء (بی­تا) عباس بن حسن بن جعفر، الفوائد الجعفریة، مؤسسه کاشف الغطاء.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار