مبانی اقتصادی توزیع خسارت در مسئولیت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

2 دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

3 دانشجوی دوره دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان

چکیده

در حقوق ایران، جایگاه توزیع خسارت عمدتاً در مصادیقی است که دو یا چند سبب باعث ورود ضرر شده و دخالت فعل هر یک در تحقق زیان، مبنای توزیع خسارت بین آن­هاست؛ در حقوق کامن­لو، توزیع خسارت در مسئولیت مدنی در معنای گسترده‌تری مورد توجه قرار گرفته و از بحث تعدد اسباب متمایز است. درواقع، ذیل عنوان توزیع خسارت، به بررسی مصادیقی پرداخته می­شود که در آن­ها خسارتی که زیان زننده باید قاعدتاً به تنهایی بپردازد از طریق راهکارهایی بین تمام یا بخشی از اعضای جامعه توزیع می‌شود؛ اما مشارکت دادن افرادی که در ایراد ضرر دخالت نداشته­اند در جبران خسارت زیان­دیده در مسئولیت مدنی بر چه مبنایی استوار است و چگونه می­توان آن را در مسئولیت مدنی توجیه کرد؟ تحقق کارآیی اقتصادی و عدالت توزیعی، مبانی توجیه‌کننده توزیع خسارت بین اشخاص غیر دخیل در ایراد ضرر در نظام مسئولیت مدنی هستند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Economic Basis of Loss Distribution in Tort Law

نویسندگان [English]

  • Mohammad Molodi 1
  • Bijan Haji Azizi 2
  • Negin Gholami 3
1 law department,literature and human science faculty, Bu Ali Sina university, Hamadan, Iran
2 Law department, literature and human science faculty, Bu Ali Sina university, Hamadan, Iran
3 law department, literature and human science faculty, Bu-Ali Sina university,Hamadan, Iran
چکیده [English]

In the Iranian laws, loss distribution is mainly the case when two or more causes impose damage and the interference of each one in the realization of damage is the basis for damage distribution between them. In common law, damage distribution in civil liability is considered in a broader sense and it is differentiated from the number of causes. In fact, under loss distribution, those cases are considered where the damages that should reasonably be paid by the imposer are distributed among members of the community via some mechanisms. Mechanisms that distribute damages are strict liability and insurance. Justifying participation of a group of people, who have no role in this damage and giving indemnity, is possible via economic meanslike promoting economic efficiency and realizing distributive justice in society and this is the subject of present study to investigate and analyze these basics.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Analysis
  • Loss Distribution
  • Distributive Justice
  • Corrective Justice
  • Economic Efficiency

مراجع

الف) فارسی
ابن­تراب، مریم (1386)، «ضمان عاقله و جایگاه آن در جامعه کنونی»، فقه و حقوق خانواده، شماره 45 و 46، صص 33-12.
احمدوند، محسن و ناصری‌مقدم، حسین (1394)، «ضمان عاقله از نگاهی دیگر»، فقه و اصول، شماره101، صص 54-31.
ارسطو (1377) اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: انتشارات طرح نو.
بادینی، حسن (1384)، فلسفه مسئولیت مدنی ، تهران: شرکت سهامی انتشار.
جالینوسی، احمد و پورنجف، سارا (1386)، «مفهوم عدالت در اسلام و غرب»، دانش سیاسی، شماره 5، صص 128-99.
جباری، مصطفی (1388)، «زمان عاقله»، مطالعات حقوق خصوصی،دوره 39، شماره 2، صص 128-113.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1382)، ترمینولوژی حقوقی،  تهران: کتابخانه گنج دانش.
خدابخشی، عبدالله (1391)، «توزیع خسارت در مسئولیت مدنی در فرض تعدد اسباب»، فصلنامه حقوق، شماره 25، صص 126-109.
خوش­چهره، محمد و عطیه زیوری (1386)، «عدالت و برابری اقتصادی در آراء اندیشمندان اسلامی و اقتصاددانان معاصر»، مجله راهبرد و توسعه، شماره 10، صص 105-73 .
سید فاطمی، سیدمحمد قاری (1380) « تحلیل مفاهیم کلیدی حقوق بشر معاصر: حق، تعهد، آزادی، برابری و عدالت»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 33 و 34، صص 265-209.
شهابی، مهدی و آزاده مسعودی­پور (1392)، «تحلیل اقتصادی حقوق و احیاء اندیشه تقصیر در نظام جبران خسارت با تأکید بر رویه قضایی امریکا»، دانشنامه حقوق اقتصادی، دور جدید، شماره 4، صص 56-28.
صفایی، سید حسین (1389)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: انتشارات سمت.
کاتوزیان، امیرناصر (1376)، «حقوق و عدالت»، مجله نقد و نظر، شماره 10و 11، صص57-34.
گرجی، ابوالقاسم (1366)، «ضمان عاقله»، فصلنامه حق، شماره 11و 12، صص 94-78.
مارکس، کارل و فردریش انگلس (1385)، مانیفست حزب کمونیست، ترجمه محمد پورهرمزان، بی­جا: انتشارات حزب توده.
 
ب) عربی
راوندی، قطب­الدین (1405)، فقه­القرآن، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی.
شیخ طوسی(1379ق)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج 5، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
شیخ مفید، محمد بن نعمان (1413)، المقنعه، قم: جامعه مدرسین.
عوده، عبدالقادر (1415)، التشریع الجنایی الاسلامی مقارنا بالقانون الوضعی، بیروت.
نجفی (صاحب­جواهر)، محمد حسن (1404)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
 
ج)  انگلیسی
Abraham, Kenneth S. (2004) »Tewenty- First Century Insurance and Loss Distribution in Tort Law«, (observed: 2016/11/13) at: https://core.ac.uk/download/pdf/7158668.pdf,
Calabresi, Guido (1961), »Some Thoughts on Risk Distribution and the Law of Torts«, The Yale Law Journal, No.4, Vol.7, pp. 499-553.
Coelman, Jules L. (1980), »Efficiency, Utility and Wealth Maximization«, Hofstar Law Review, Vol. 8, pp. 509-551.
Coleman, Jules L. (1988), »The Economic Structure of Tort Law«, The Yale Law Journal, Vol.97, pp.1233-1253.
Coleman, Jules L. (1992), Risks and Wrongs, Cambridge University Press.
Coleman, Jules L. (2005), »The Costs of Accidents«, Maryland Law Reveiw, Vol. 64, pp.337-354.
Edmonds, Timothy, (2015) » Briefing Parer of Uninsured Drivers and the Motor Insurers Bureau«, (observed: 2016/11/13) at: www.parliament.uk/commonslibrary/intranet.parliament.uk/commons library/papers,
Emons, Winand (1993),»An Introduction to the Legal and Economic Theories of Tort«, Swiss Journal of Economics and Statistics, Vol. 129 (4), pp. 625-642.
Fleming, John G. (1984), »Is There a Future for Tort«, Louisiana Law Review, Vol.44, No. 5, pp.1193-1211.
Fleming, John G. (1966), »More Thoughts on Loss Distribution«, Osgoode Hall Law Journal, Vol .4, No. 2, pp.161-173.
Geistfeld, Mark (2003),»The Role(s) of Economic Analysis in Tort Law«,(observed: 2016/07/05)at: http:// www.scolarship.org/ uc/ item/ 5nt1n0q2.
Keting, Gregory C (2000), »Distributive and Corrective Justice in the Tort Law of Accidents«, Southern California Review, Vol. 74, pp.193-224.
Lewis, Richard, (2005), »The Relationship between Tort Law and Insurance in England and Walse«, part of the tort and insurance law series, (TIL, Volume16).
Loth, Marc (2015), »Corrective and Distributive Justice in Tort Law«, Maastricht of Journal of European and Comparative Law, Vol.  22, No. 6, pp.788-811.
Mooney, Sean F,(1987), »The Liability Crisis- A Perspective«, Villanova Law Review, Vol. 32, Issue.6, Art.3,pp.1235-1264.
Nozick, Robert (1999), Anarchy, State and Utopia, London: Blackwell Publishers Ltd.
Perdue, Wendy Collins,(2000), »A Reexamination of the Distinction Between "Loss-Allocating" and "Conduct-Regulating Rule”«,  60 La. L. Rev. pp.1251-1258.
Posner, Richard A, William M. Landes, (1980), »The Positive Economic Theory of Tort Law«, Georgia Law Review, No. 15, pp.851-924.
Priest, George (1987), »The Current Insurance Crisis and Modern Tort Law«, The Yale Law Journal, Vol.96, pp.1521-1590.
Rawls, John (1999), A Theory Of Justice, Harvard University Press.
Shavell, Steven (2000), »Economic Analysis of Law«, (observed: 2016/07/05) at: http://www.law.harvard.edu/programs/ oline center/,
Tudor, Ionut (2015), »Tort Law from The Perspective of Corrective and Distributive Justice«, Journal of Public Administration Finance and Law, No. 7, pp.171-175.
Voyiakis, Emmanue (2012) » Rights, Social Justice and Responsibility in The Law of Tort«, UNSW Law Journal, Vol. 35, No. 2, pp.449-469.
Wagner, Gerhard (2006), »Tort Law and Liability Insurance«, The Geneva Papers, 31, pp.277-292.
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار