واکاوی حکم سرقتِ از موقوفه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیـار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه آیت‌الله حائری(ره)، میبد

2 دانش‌آموخته دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه قم

چکیده

سرقت اموال، فعـلی مجرمانه و دارای تعریف، شرایـط خاص و کیفـر شرعیِ ویژه‌ای(حد قطع دست) است. در شرایط تحقق سرقت، اختلاف‌نظر وجود دارد؛ از جمله موقوفه بودن مال مسروقه. برخی برای آن خصوصیت و موضوعیت در نظر نمی‌گیرند و سرقت از وقف عام را مندرج در عنوان کلی سرقت و حکم آن می‌دانند. پاره‌ای دیگر دیدگاهی تفصیلی را برگزیده و عنوان سرقت را بر سرقت از موقوفات عام منطبـق ندانسته و از همین رو در ربودن موقوفات عام، حـد شرعی را قابل‌اجرا نمی‌دانند. دلیل عمده مخالفان اجرای حد در موقوفات عام، غیرتملیکی دانستن وقف و همچنین مالک دانستن خداوند در موقوفات عامه است. با بررسی انتقادی ادلـه این انگاره، اثبات تملیکی بودن وقف و نیز مالکیت موقوف‌علیهم در موقوفات عامـه و همچنین با استنـاد به ادله دیگر و عدم تمایز وقف عام و وقف خاص، دیدگاه اجـرای حد در تمامی موقوفات مسروقـه، قابل دفاع‌تر دانسته شده است.  
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

study in the verdict of Endowment`s Theft

نویسندگان [English]

  • Ardavan Arzhang 1
  • Fateme Alizadeh 2
1 . Associate professor , Faculty of Theology, Fiqh and Islamic Law, Ayatollah Haeri University , Meybod , Iran
2 Ph. D in.Fiqh and Islamic Law, University of Qom, Qom,Iran,
چکیده [English]

Theft of property is a criminal offense with specific definition, particular conditions and special religious punishment (hand-amputation limit). There are disagreements about the realization of theft; including the endowment of the stolen property. Some do not consider specificity and subjectivism for it, rather assume theft of public endowment under the general category of theft and its sentence. However, others choose a detailed view and do not consider the category of theft equivalent to the theft of public endowments, and thus, in theft of public endowments, the religious punishment is not enforceable. The main reason that the opponents disagree with implementing religious punishment for public endowment is that they consider endowment as non-possessive and that God is the possessor of public endowments. By critical examination of the evidence of this notion, proving possessiveness of the endowment( Waqf) and ownership of the endowment beneficiaries in public endowments, and similarly, by referring to other reasons and the lack of distinction between public and private endowment(Waqf), the implementation of limits for all stolen endowments is considered to be more admissible.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public endowment (Waqf)
  • private endowment (Waqf)
  • endowment
  • theft
  • limit (Hadd)
منابع
الف. فارسی
امامی، سید حسن(1374)، حقوق مدنی، تهران: کتابفروشی اسلامیه
قانون تشکیلات اوقاف.
قانون مجازات اسلامی.
قانون مدنی.
ب. عربی
قرآن کریم
ابن منظور، محمد بن مکرم(1414)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر.
ابن ادریس(حلی)، محمدبن‌منصور(1411)، السرائر، قم: دفتر نشر اسلامی
ابن زهره، حمزه‌بن‌علی(1417)، غنیه‌النزوع، قم: مؤسسة الإمام الصادق علیه السلام
ابن فارس، احمد زکریا(1404)، معجم مقاییس اللغه، ج 3، قم: مکتب الاعلام الاسلامی
بحرانی، یوسف(1405)، الحدائق الناضرة، قم: انتشارات اسلامی
حرعاملی، محمدبن‌حسن(1409)، وسائل الشیعه، جلد 18، قم: موسسه آل البیت(ع)
حسینی‌عاملی، محمدجواد(1419)، مفتـاح الکرامة، قم: دفتر انتشارات اسلامی
حکیم، سیدمحسن(1410)، منهاج الصالحین(المحشی)، بیروت: دار التعارف
حلی(علامه)، حسن‌بن‌یوسف(1388)، تذکره الفقهاء، قم: موسسه آل البیت(ع)
حلی(محقق)، جعفر بن‌حسن(1408)، شرائع الاسلام، قم: موسسه اسماعیلیان
راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد(1412)، مفردات‌الفاظ‌القرآن، لبنان: دار العلم
شهید ثانی، زین الدین‌بن‌علی(1383)، مسالک الافهام، قم، موسسة المعارف الاسلامیه
ـــــــــــــــــــــــــــ(1410)، الروضة البهیة، قم، انتشارات داوری
طباطبایی یزدی، محمد کاظم(1414)، تکملة العروة الوثقی، قم: کتابفروشی داوری
طوسی، محمدبن‌حسن(1387)، المبسوط، تهران: المکتبه المرتضویه
ـــــــــــــــــــــــــ(1407)، تهذیب‌الأحکام، تهران: دارالکتب‌الإسلامیة
ـــــــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، التبیان، ج 6، بیروت: داراحیاء التراث العربی
عاملی(شهید اول)، محمدبن‌مکی(1418)، غایةالمراد، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
فاضل، مقداد بن‌عبدالله(1404)، التنقیح الرائع، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی
فیض‌کاشانی، محمد محسن(1415)، تفسیر الصافی، تهران: انتشارات صدر
کاشف الغطاء، شیخ محمدحسین(1359)، تحریر المجلة، نجف: المکتبة المرتضویة
کرکی(محقق)، علی‌بن‌حسین(1414)، جامع المقاصد، قم: موسسه آل البیت(ع)
کلینی، محمدبن یعقوب(1407)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیة
معلوف، لویس(1380)، المنجد، تهران: نشر صبا
موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم(1427)، فقه الحدود و التعزیرات، قم: دانشگاه مفید.
موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله(1425)، تحریرالوسیله، قم: انتشارات اسلامی
موسوی‌گلپایگانی، سیدمحمدرضا(1412)، الدرالمنضود، قم: دارالقرآن الکریم
نجفی، محمدحسن(1362)، جواهرالکلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی
نوری، میرزا حسین(1408)، مستدرک‌الوسائل، بیروت: موسسه آل البیت علیهم السلام