معیار تعیین نفقه ی زوجه در فقه امامیه و حقوق مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار حقوق خصوصی دانشکده حقوق وعلوم سیاسی، دانشگاه شیراز

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی

چکیده

چکیده
یکی از مهم‌ترین مسائل در حوزه­ی حقوق خانواده این است که نفقه­ی زوجه بر اساس چه معیاری تأمین شود. در این باره در بین فقهای امامیه دیدگاه یکسانی وجود ندارد به طور مثال برخی در تمامی نیازهای معیشتی متعارف شأن اجتماعی شوهر را مدنظر قرار داده‌اند در حالی که اکثریت فقهای امامیه در مقدار متعارف طعام و خورش قائل به حال شخصی زوجه بوده اما در سایر نیازهای معیشتی متعارف و جنس طعام و خورش شأن اجتماعی زوجه را معتبر دانسته‌اند.
در مقاله­ی پیش رو این نتیجه حاصل شد که قانون‌گذار ایران در ماده­ی 1107 ق.م اصلاحی 19/8/1381، ضمن آنکه به معیار اکثریت فقهای امامیه تمایل نشان داده و مجموع آخرین شأن اجتماعی شخص زوجه و خانواده پدر زن در قبل از نکاح را ملاک دانسته، از دو معیار نوعی و شخصی نیز برای شناسایی و تمایز گستره­ی نفقه­ی زوجه و مصادیق آن بهره گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criterion for alimony in jurisprudence of Shiite and civil code of Iran

نویسندگان [English]

  • Majid Sarbazian 1
  • Golam Reza Barzegar 2
1 Assistance Professor at Private Law, Faculty of Law and Political Sciences, Shiraz University, Shiraz, Iran
2 M.A in private law
چکیده [English]

One of the important matters in family law is standard of determining the amount of alimony.  There is no Consensus on this issue among the Shia scholars. For example, while some have considered canonical status of husband, the majority of Shiite jurists believed to personal status of wife in relation to amount of food and to social status of wife about other needs and quality of it.
In this paper, It was concluded that legislator in article 1107 of civil code amended in 2002/11/10 has shown willingness to the majority opinion of last social status wife and father in law’s family in the before of marriage. Hereof, both subjective and objective standard has been used to identify and distinguish the territory and application of alimony.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alimony
  • reasonableness
  • wife’s status
  • thrift in alimony
منابع
الف. فارسی
ابدالی، بابک و جوشقانی، زهرا (1392). نفقه زوجه و اقارب و مسائل پیرامون آن. تهران: جنگل.
ایروانی، جواد و همکاران (1389). اصلاح الگوی مصرف از نگاه اسلام. مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
بداغی، زهرا(1388). «بازخوانی فرهنگ قرآن در مبارزه هدفمند خانواده‌ها با اسراف و تبذیر». کوثر (33): 65 ـ 71.
بهجت گیلانی، محمدتقی(1428). استفتاءات. ج 4. قم: دفتر معظم له.
بهجت گیلانی، محمدتقی(1426). جامع المسائل. ج 4. قم: دفتر معظم له.
جمعی از نویسندگان(1387). تفسیر نمونه. ج 24. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
جمعی از نویسندگان(1388). مدیریت اصلاح الگوی مصرف از دیدگاه اسلام. کرج: نشر آموزش کشاورزی.
جوادی آملی، عبدالله(1388). تسنیم. ج 11. قم: اسراء.
حائری شاه باغ، سید علی(1382). شرح قانون مدنی. ج 2. تهران: کتابخانه گنج دانش.
حسینی سیستانی، سیدعلی(بی­تا). استفتاءات. مشهد: علیرضا نیشابوری محمدی.
راشدی، لطیفی(1388). استفتائات جدید بانوان. تهران: سفیر اردهال.
رجایی، محمدکاظم و خطیبی، مهدی(1391). «معیارهای فقهی اسراف». اقتصاد اسلامی (45): 55 ـ 76.
روشن، محمد(1393). حقوق خانواده. تهران: جنگل.
زمانی، محمود(1390). عرف و عادت در نظم حقوقی ایران. تهران: جنگل.
صادقی تهرانی، محمد(1384). رساله توضیح المسائل نوین. تهران: امید فردا.
صفایی، حسین و امامی، اسدالله(1395). مختصرحقوق خانواده. تهران: میزان.
طباطبایی، سیّد محمّدحسین(بی تا). تفسیرالمیزان. ترجمه: سیدمحمدباقر موسوی. ج 2 و 4 و 19. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
قافی، حسین، شریعتی، سعید(1390). اصول فقه کاربردی. ج 2. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و تهران: سمت.
کاتوزیان، ناصر(الف1392). حقوق خانواده، ج 1. تهران: سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر(ب1392). قانون مدنی درنظم حقوقی کنونی. تهران: میزان.
کلانتری، علی­اکبر(1388). اسلام و الگوی مصرف. قم: بوستان کتاب.
کوئن، بروس(1387). مبانی جامعه شناسی. ترجمه: غلامعباس توسلی، رضا فاضل. تهران: سمت.
محمودی، محسن(الف1388). مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید. ج1. ورامین: صاحب الزمان (عج).
محمودی، محسن(ب1388). مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید. ج2. ورامین: صاحب الزمان (عج).
محمودی، محسن(ج1388). مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید. ج3. ورامین: صاحب الزمان (عج).
مدرسی، سید محمدتقی(1380). احکام خانواده و آداب ازدواج. تهران: محبان الحسین علیه السّلام.
مدرسی، سید محمدتقی(1390). احکام معاملات. تهران: محبان الحسین علیه السلام.
مظاهری اصفهانی، حسین(1391). رساله­ی استفتائات. اصفهان: موسسه فرهنگی مطالعاتی الزهرا (ع).
موحدی لنکرانی، محمد فاضل(بی تا). جامع المسائل. ج 1 و 2. قم: امیر قلم.
مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی(1390). فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام. ج 1 و 2. قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
موسوی کاشمری، مهدی(1388). پژوهشی در اسراف. قم: بوستان کتاب.
واحد پژوهش و برنامه ریزی انتشارات معین(1387). فرهنگ فارسی معین. تهران: معین
 
ب. عربی
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم(1416). لسان العرب. ج 5 و 6. بیروت: دار احیاء تراث العربی.
اسکافی، ابن جنید، محمد بن احمد(1416).مجموعة فتاوی ابن جنید. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
اصفهانی، سید ابوالحسن(1422). وسیلة النجاة. قم: موسسه­ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (قدّس سرّه).
بحرانی، حسین بن محمد(بی‌تا). الأنوار اللوامع. ج 10. قسم 1. قم: مجمع البحوث العلمیة.
بحرانی، یوسف بن احمد(1405). الحدائق الناضرة. ج 25. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
ترحینی عاملی، سّد محمدحسین(1427). الزبدة الفقهیة. ج 6. قم: دارالفقه للطباعة و النشر.
حسینی حائری، سید کاظم(1437). منهاج الصالحین. ج 2. بغداد: دارالرسالة.
حسینی سیستانی، سید علی(1417). منهاج الصالحین. ج 3. قم: دفتر معظم له.
حلّی، نجم الدین(1408). شرائع الاسلام. ج 2. قم: موسسه اسماعیلیان.
دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز(1404). المراسم العلویة و الأحکام النبویّة فی الفقه الإمامی. قم: منشورات الحرمین.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412). مفردات الفاظ القرآن. بیروت: الدار الشامیه.
سبزواری، سید عبدالأعلی(1413). مهذب الأحکام. ج 25. قم: موسسة المنار،دفتر معظم له.
السند البحرینی، محمد(1433). منهاج الصالحین. ج2. تهران: موسسه­ی الصادق الطباعه و النشر.
سیوری حلّی، مقداد بن عبدالله(1425). کنز العرفان فی فقه القرآن. ج 2. قم: مرتضوی.
صدر، سیدمحمدباقر(1425). منهاج الصالحین. ج 2. قم: مرکز الأبحاث و الدراسات التخصّصیة للشهید الصدر (قدّس سرّه).
صدر، سیّد محمّد(1420). ماوراءالفقه. ج 6. بیروت: دارالأضواء للطباعة و النشر و التوزیع.
صدر، سید محمد(1427). منهج الصالحین. ج 2. قم: دارالمجتبی علیه السّلام.
طباطبایی حکیم، سیّد محمّد سعید (1415). منهاج الصالحین. ج 2 و 3. بیروت: دارلصفوة.
طباطبایی قمی، سیدتقی(1426). مبانی منهاج الصالحین. ج 10. قم: منشورات قلم الشرق.
طرابلسی، عبدالعزیز بن براج(1406). المهذّب. ج 2. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمد بن حسن(1407). الخلاف. ج 5. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، محمدبن حسن(1387). المبسوط فی فقه الامامیة. ج6. تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثارالجعفریة.
طوسی، محمد بن علی بن حمزه(1408). الوسیلة إلی نیل الفضیلة. قم: کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی (ره).
عاملی، زین الدین بن علی(1410). الروضة البهیة (المحشی ـ الکلانتر). ج 5. قم:داوری.
عاملی، زین الدین بن علی(1413). مسالک الأفهام. ج 8. قم: موسسة المعارف الإسلامیة.
فضل الله، سید محمدحسین(1433). فقه الشریعة. ج 3. بیروت: دارالملاک.
قرطبی، احمد بن محمد(1405). الجامع لاحکام القرآن. ج 5. بیروت: داراحیاء التراث العربی.
مدرسی، سید محمدتقی(1427). الوجیز فی الفقه الإسلامی. تهران: محبان الحسین علیه السلام.
مصطفوی، حسن(1402). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. ج 12. تهران: مرکز الکتاب للترجمة و النشر.
موحدی لنکرانی، محمدفاضل(1428). تفصیل الشریعة: النکاح. قم: مرکز فقهی ائمهاطهار علیهم السّلام.
موسوی خمینی، سید روح الله(بی تا). تحریرالوسیلة. ج2. قم: موسسه مطبوعات دارالعلم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1410). منهاج الصالحین. ج2. قم: مدینة العلم.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم (1418). موسوعة الإمام الخوئی. ج 7. قم: موسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی.
موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا (1413). هدایة العباد. ج 2. قم: دارالقرآن الکریم.
نجفی، محمد حسن (1404). جواهرالکلام. ج 31. بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
هاشمی شاهرودی، سید محمود(1433). منهاج الصالحین. ج 2. قم: موسسة الفقه و معارف اهل البیت (ع).