سهم اشراق و استدلال در فرایند دادرسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان

چکیده

شهودگرایان برخلاف صورت‌گرایان، تحلیل عمل دادرس در قالب یک استدلال صوری را مخالف با واقعیت قضاوت دانسته و معتقدند سررشته استدلال بیش از آنکه به­دست منطق و قواعد استدلال باشد، در دست عرفان و شهود قضائی است و مراد از شهود نیز راه‌حلی است که در اولین برخورد با حقایق پرونده در ذهن قاضی نقش می‌بندد و ناخودآگاه دادرس را به سوی خود جذب می‌کند. به نظر با توجه به تفاوت قلمرو اشراق و استدلال هر چقدر بر تقابل آن­ها تأکید رود باز قیاس قضائی از سیطره­ی قواعد حاکم بر استدلال خارج نمی‌شود زیرا حداکثر چیزی که از اشراق برمی‌آید القاء نتیجه به دادرس است و با توجه به تکلیف دادرس به توجیه رأی او باید بردرستی رأی خود استدلال کند و هر جا سخن از استدلال در میان باشد پای منطق به عنوان معیار درستی استدلال به میان خواهد آمد و نتیجه­ی برآمده از شهود نیز باید نتیجه­ی منطقی مقدماتی باشد که برای توجیه آن ذکر شده‌اند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Extent of Intuition and Reasoning in Process of Judgment

نویسنده [English]

  • Mohammad mehdi Alsharif
Associate professor, Faculty of Administrative Sciences and Economics, Department of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

The intuitionalists contrary to formalists have considered judge’s formal reasoning as being in contrast with the substantive reality of judgment itself in process of Judgment and argue that the essence of reasoning is much more reflective of mysticism and legal intuition rather than logics and formal rationale. The notion of intuition is a conflict resolution immediately and unconsciously pictured in judge’s intellect when he, for the first time, happens to cope with the detailed realities of a case brought before him and automatically attract him. It seems that according to different scopes of Intuition and reasoning whatever we emphasize in their mutuality, judicial reasoning continues to be conducted under the dominance of the rules governing the reasoning. For what comes out of intuition is a picture of what could have been a just result for the judge deciding on a case, however, under obligation of judge he is supposed to justify its judicial decision under reasonable legal reasoning dealing with logical and rational standards. Under this process, the result coming out of intuition should be the logical result of the rudiments mentioned for its justification.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • reasoning
  • Intuition
  • judgment
  • logic of law

مراجع

منابع
الف. فارسی
آلتمن، اندرو(1385). درآمدی بر فلسفه حقوق. ترجمه بهروز جندقی، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
الشریف، محمدمهدی(1392). منطق حقوق. تهران: شرکت سهامی انتشار.
امامی، سیدحسن(1366). حقوق مدنی، جلد اول، تهران: کتاب‌فروشی اسلامیه.
انصاری، باقر(1387). نقش قاضی در تحول نظام حقوقی. تهران: نشر میزان.
پرلمان، شییم(1373). منطق، حقوق و معرفت‌شناسی در (منطق حقوقی و انفورماتیک حقوقی). ترجمه دکتر حسن حبیبی، تهران: انتشارات اطلاعات.
جعفری تبار، حسن(1383). مبانی فلسفی تفسیر حقوقی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
جوادی آملی، عبدالله(1372). شناخت‌شناسی در قرآن. تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
خوانساری، محمد(1362). منطق صوری. تهران: انتشارات آگاه.
شهیدی، مهدی(1377). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: نشر حقوقدان.
صانعی، پرویز(1381). حقوق و اجتماع، رابطه حقوق با عوامل اجتماعی و روانی.  تهران: طرح نو.
طوسی، خواجه‌نصیرالدین(1361). اساس الاقتباس. تهران: انتشارت دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر(1377). فلسفه حقوق. ج 3، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر(1385). حکومت قانون و جامعه مدنی. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کیوانفر، شهرام(1390). مبانی فلسفی تفسیر قانون. تهران: شرکت سهامی‌انتشار
ماکوولسکی، آ(1366). تاریخ منطق. ترجمه فریدون شایان، تهران: انتشارات پیشرو.
ملاصدرای شیرازی(1362). منطق نوین(اللمعات المشرقیه فی الفنون المنطقیه). ترجمه و شرح عبدالحسین مشکوة الدینی، تهران: انتشارات آگاه.
موحد، ضیاء(1373). درآمدی به منطق جدید. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
 
ب. عربی
ابوعلی سینا(1364). النجاه من الغرق فی بحر الضلالات. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
صدر، سید محمدباقر(1412). دروس فی علم الاصول. الحلقه الاولی، قم: مجمع الفکرالاسلامی.
مظفر، محمدرضا(1405). اصول الفقه. قم: نشر دانش اسلامی.
 
ج. فرانسوی
Bergel, Jean-Lous, (1989).Théorie Général Du Droit. 2eéd, Paris: Dalloz.
Carbonnier, Jean, (1999).Droit Civil, Introduction Générale. 26.éd, Paris: P.U.F.
Foriers, Paul, (1967). L’état des recherches do logique juridique en Belgique. In: Annales de la Faculté de Droit et des Sciences de Toulouse, T. XV, Paris.
Ghestin, Jacques; Goubeaux, Gilles, (1994). Traité de droit civil, Introduction Générale. 4eéd, Paris: L.G.D.J.
Gény, François, (1919). Méthode d’interprétation et sources en droit privé positif. T.2, 2eéd, Paris.
Husson, Léon, (1967). Les apories de la logique Juridique. in: Annales de la Faculté de Droit et des Sciences de Toulouse, Paris: Dalloz.
Kalinowski, Georges, (1966). De la Spécificité de la Logique juridique, in: Archive de Philosophie du droit, T.11, Paris: Sirey.
Martineau, François, (2004). Poti Traite D’Argumentation Judiciaire. 1e éd, Paris: Dalloz.
Perelman, Chaïm, (1978). Logique juridique, Nouvelle rhétorique. 2e éd, Paris: Dalloz
Vannier, Gullame, (2001). Argumentation et droit. 1e éd, Paris: PUF.
Villey, Michel, (1984). Philosophie du droit. T.2, 2e éd Paris: Dalloz.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار