بررسی دایره تأثیرگذاری شروط بنائی بر عقود در فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

2 استاد فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

چکیده
در میان فقهای امامیه، در میزان تأثیرگذاری شروط بنائی بر عقود، اختلاف نظر وجود دارد. مشهور فقهای متقدم تا زمان شیخ انصاری بر این باور بودند: به‌طور مطلق، شروط بنائی - همان شروط مورد توافق طرفین عقد، قبل از عقد که عقد لاحق بر مبنای آن منعقد می‌گردد- تأثیری بر عقد ندارد. نظریه آن‌ها به استناد نصوص موثقی از معصومین (ع) و تبادر ناشی از معنای لغوی مستند گشته است. در این مقاله که دیدگاه فقهای امامیه، به روش تطبیقی، بررسی شده است، ضمن مردود دانستن ادعای وجود تبادر، در معنی یادشده، بر این موضوع تأکید شده که نصوص مؤثق استنادی مشهور، به لحاظ اتحاد در موضوع، فقط بر مورد خود - عقد متعه - دلالت دارند. از این روی– چنانچه مشهور فقهای متأخر نیز گفته‌اند - به حکم عمومیتحدیثشریف «المُسلمونَ عندَ شروطِهم» و ادله دیگر، به این نتیجه رسیده‌ایم که شروط بنائی، اعتباری به‌اندازه اعتبار همه شروط صریح دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Studeing the Effect of Collusion Conditions on Contracts in Imamiyeh Jurisprudentce

نویسندگان [English]

  • Bakhtiyar Nasiri Avanaki 1
  • Karim Abdollahi nejad 2
  • Hosein Saberi 2
1 Ph.D. candidate , Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
2 Professor in Feghe And Islamic Law, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran.
چکیده [English]

Abstract
There are different opinions about the extent of influence of collusion-conditions on the contracts among the Shiah jurisprudents. The majority of ancient  jurisprudents believed that the collusion- conditions , ie conditions accepted by both parties before forming the contracts, have no effect  on the contract. This opinion baseed upon 1 –genuine islamic traditions and  2 – the lexical meaning of  condition. This article by comparative examining tries to show that this opinion is not acceptable and the narrated traditions are about temporary marriage and the lexical meaning of conditions  is rejected . Therefore , as the later famous  jurisprudents have stated , according  to general conception of sacred tradition that says : “ All moslims are abliged to their obligations. “ and other reasons ,  it is concluded  that  the collusion- conditions are as valid as expressed  conditions.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • condition
  • Collusion Condition
  • contract
  • Obligative
  • Imamiyeh jurisprudence
  • Temporary Marriage

مراجع

منابع
الف. فارسی
جعفری لنگرودی، محمّد جعفر (1376 ه.ش)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
سیمایی صرّاف، حسین (1380 ه.ش)، شرط ضمنی، پژوهشی تطبیقی در فقه، قانون مدنی ایران و قانون خارجی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
فرحزادی، علی اکبر (1386 ه.ش)، شروط بنائی (مطالعه تطبیقی حقوق اسلام با کامن لا و قوانین کشورهای اروپائی)، پایان‌نامه دکتری، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
مزیدی شرف آبادی، علی‌رضا (1379 ه.ش)، اثر شرط باطل، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
ب. عربی
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414)‌، لسان العرب، بیروت: دار الفکر.
ابن براج، قاضی (1411)، جواهر الفقه، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
اصفهانی، مجلسی دوم، محمد باقر (1404)، مرآة العقول، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
بحرانی، آل عصفور، یوسف (1405)، الحدائق الناضرة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
تبریزی، جعفر سبحانی (1423)‌، دراسات موجزة ...، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة.
تبریزی، جواد (آقا جواد تبریزی)(1416)، إرشاد الطالب، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
حائری، سید علی طباطبایی (1418)‌، ریاض المسائل، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
حائری، سید کاظم حسینی (1423)‌، فقه العقود، قم: مجمع اندیشه اسلامی.
حلّی، علامه، حسن (1413)‌، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
خمینی، سید روح اللّه موسوی (بی تا)‌، کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام (ه).
خوانساری، محمد امامی (بی تا)‌، الحاشیة الثانیة علی المکاسب، بی جا.
خویی، سید ابوالقاسم موسوی (بی تا)، المکاسب- مصباح الفقاهة، بی نا.
خویی، شهید، سید محمد تقی موسوی (1414)‌، الشروط...، بیروت: دار المؤرخ العربی.
دزفولی، مرتضی انصاری (شیخ أنصاری)(1415)‌، کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات (ط- الحدیثة)، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. ‌.
سبزواری، سید عبد الأعلی (1413)‌، مهذّب الأحکام قم: مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیة الله.
سبزواری، محقق، محمد باقر (بی تا)، کفایة الأحکام، اصفهان: انتشارات مهدوی.
شیرازی، سید محمد حسینی (بی تا)‌، إیصال الطالب، تهران: منشورات اعلمی.
شیرازی، ناصر مکارم (1422)‌، الربا و البنک الإسلامی، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی (ع).
طوسی، محمد (شیخ طوسی)(1400)، النهایة، بیروت: دار الکتاب العربی ‌.
طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی)(1407)‌، تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (شیخ طوسی)(1407)، الخلاف، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
عاملی، حرّ، محمد بن حسن (1409)‌، وسائل الشیعة، قم: مؤسسه آل البیت (ع).
عاملی، شهید اول، محمد بن مکی، القواعد و الفوائد، قم: کتابفروشی مفید.
عاملی، شهید اول، محمد بن مکی (1414)‌، غایة المراد، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
عاملی، شهید ثانی، زین الدین (1410)، الروضة البهیة، قم: کتابفروشی داوری.
عراقی، آقا ضیاء الدین، علی کزازی (1421)‌، حاشیة المکاسب، قم: انتشارات غفور. قمّی، سید تقی طباطبایی (1400)، دراساتنا من الفقه الجعفری، قم: مطبعة الخی‌ام. ‌
قمّی، سید تقی طباطبایی (1413)‌، عمدة المطالب، قم: کتابفروشی محلاتی.
 قمّی، سید صادق حسینی روحانی (بی­تا)‌، فقه الصادق (ع)، بی جا.
کاشف الغطاء، حسن (1422)، أنوار الفقاهة -کتاب البیع، نجف: مؤسسه کاشف الغطاء.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407)‌، الکافی (ط- الإسلامیة)، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
گیلانی، میرزای قمّی، ابو القاسم (1413) ‌، جامع الشتات، تهران:مؤسسه کیهان.
مازندرانی، محمد صالح بن احمد (1382)، شرح الکافی، تهران: المکتبة الإسلامیة.
مراغی، سید میر عبد الفتاح (1417)، العناوین الفقهیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 نائینی، میرزا محمد حسین غروی (1413)، المکاسب و البیع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 نائینی، میرزا محمد حسین غروی (1373)‌، منیة الطالب، تهران: المکتبة المحمدیة.
نجفی، صاحب الجواهر، محمد حسن (بی تا)‌، جواهر الکلام، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
نراقی، مولی احمد (1417)‌، عوائد الأیام، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه.
نراقی، مولی محمد (1422)‌، مشارق الأحکام، قم: کنگره نراقیین ملأ مهدی و ملأ احمد.
نوری، میرزا حسین (1408)‌، مستدرک الوسائل، بیروت: مؤسسه آل البیت (ع).
واسطی، زبیدی، سید محمد مرتضی حسینی (1414)، تاج العروس، بیروت: دار الفکر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار