انتفاعِ غیرِ مستقیم از جرم؛ در جستجوی عنوان مجرمانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد حقوق کیفری و جرم شناسی دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 دانشیار دانشکده حقوق پردیس فارابی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)

3 استادیار گروه حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه تهران، پردیس فارابی جرائم اقتصادی

چکیده

انتفاع غیرمستقیم به معنای بهره‌گیری از عایدات جرم از سوی اشخاصی غیر از مرتکب (مباشر، شریک و معاون) است. در واقع، انتفاع از جرم به معنای دریافت و یا بهره­گیری از عایدات مادی، خدمات و امتیازهای حاصل از برخی جرائم است که در بیشتر جرائم هم‌زمان به‌عنوان گام نخست و گام پایانی مسیر جرم دارای اهمیت است. انتفاع از جرم در گام آغازین در قالب انگیزۀ جرم و در گام پایانی به‌عنوان برخورداری از سود آن جلوه می­کند. تفاوت این دو گام در این است که انگیزه یا قصد جرم منحصر به مرتکب یا مرتکبان است ولی گام پایانی یعنی سود واقعی جرم، گاهی نصیب کسانی می­شود که با لحاظ مقررات، نقشی در ارتکاب جرم ندارند. این ویژگی بیشتر در قبال خانواده و نزدیکان مرتکب صدق می‌کند. در همین راستا، مسئله پژوهش این است که مجازات منتفعان از عایدات جرم در چه شرایطی ممکن است. در این پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه­ای و به روش تحلیلی و توصیفی، روشن شده که هر گونه تحصیل یا دریافت عواید، با عنوان پول‌شویی منطبق است، ولی این نتیجه حاصل شده است که انتفاع از جرم از سوی نزدیکان مرتکب چه آگاهانه و چه در اثر بی‌توجهی فاحش نسبت به منشأ اموال مشکوک، لزوماً با پول‌شویی یا معاونت در جرم مرتکب اصلی انطباق ندارد. در این راستا پیشنهاد شده است که متناسب با میزان برخورداری آگاهانه از عواید جرم، با استفاده از احکام مسئولیت کیفری جمعی یا عاریتی مبادرت به جرم­انگاری مستقل این رفتار با ارکان و شرایطی ویژه و متمایزی از سایر عناوین قانونی کرد تا حاشیه امن برای منتفعان از عایدات جرم فراهم نشود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Indirect benefit from the crime; In search of a criminal title

نویسندگان [English]

  • Aref Asadi 1
  • Mohamad Ebrahim Shams Nateri 2
  • Hassan Alipour 3
1 .
2 Associate Professor, Faculty of Law, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran.
3 Assistant Professor, Faculty of Law, Farabi Campus, University of Tehran, Qom, Iran.
چکیده [English]

Indirect profit means the use of the proceeds of crime by persons other than the perpetrator (Principal, Participant and Accessories). In fact, the benefit of crime in the beginning step in the form of crime motive and the final step is to benefit from it seems. The difference between these two steps is that the motive or intention of the crime is exclusive to the principal or principals, but the final step, means that the actual profit of the crime is, Sometimes To get people who do not have role in committing a crime. This attribute is more applies to the perpetrators of the family and relatives. The issue of this research is in the same vein to explain what conditions it is possible to the punishment of the beneficiaries of the crime is possible. In this research, using library resources and analytical and descriptive methods, it has been clarified that any education or receipt of income is consistent with the title of money laundering, but it has been concluded that the benefit of the crime by the relatives of the perpetrator is conscious and due to gross neglect of the source of the suspicious property, it is not necessarily compatible with money laundering or complicity in the main crime, and in this regard, it has been suggested that ...

کلیدواژه‌ها [English]

  • Profiting from crime
  • crime proceeds
  • predicate offences
  • collective criminal liability
  • money laundering
الهام، غلامحسین؛ احمدی، زهرا (1395) «بررسی ضمانت اجرای مالی در زمینه‌ حقوق رقابت»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره 3، شماره 2(پیاپی 7)، صص 131-147.
جانی­پور اسگلکی، مجتبی؛ وهابی توپاچی، مجتبی (1391) «ضابطۀ تشخیص بی­احتیاطی در تحقق مسئولیت کیفری»، مجله فقه و حقوق اسلامی، دوره 2، شماره 4، صص 79-116.
حاجی ده آبادی، احمد؛ حاجی ده آبادی، محمد علی؛ یوسفی، محمد (1392) «بررسی مبنای ضرر در جرائم جنسی با رویکردی به فقه امامیه»، پژوهش‌نامه حقوق کیفری، سال چهارم، شماره دوم، صص 35-65.
رستمی، هادی (1393) «جرم‌انگاری و کیفرگذاری در پرتو اصول محدودکننده‌ آزادی در نظریه لیبرال»، پژوهشنامه حقوق کیفری، سال پنجم، شماره اول، صص 55-81.
رستمی، هادی (1398) «تحصیل مال از طریق نامشروع در پرتو مقررات پول‌شویی»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دورۀ 49، شماره 2، صص 397-417.
سلامی‌زاده، فاطمه؛ رشوند بوکانی، مهدی (1395) «قاعده احترام در فقه امامیه»، فصلنامه مطالعات علوم سیاسی، حقوق و فقه، دوره دو، شماره 1/3، صص 102-112.
شمس ناتری، محمدابراهیم (1382) «پول‌شویی، آثار و عکس­العمل­ها»، اندیشه­های حقوقی، دوره 1، شماره 5، صص 87-104.
شیایزری، کریانگ ساک کیتی (1395) حقوق بین‌الملل کیفری، ترجمه یوسفیان، بهنام؛ اسماعیلی، محمد، تهران: نشر سمت.
فلاحی، احمد (1393) اصل ضرورت در جرم‌انگاری، تهران: نشر دادگستر.
فلاحی، احمد (1394) «اصل ضرورت در جرم‌انگاری و محدودیت وارده بر دخالت کیفری در مصرف مواد مخدر»، پژوهش‌نامه حقوق کیفری، سال ششم، شماره اول، صص 217-240.
محمدخانی، عباس (1395) عنصر روانی جرم، جلد اول، تهران: نشر میزان، چاپ اول.
مسجد سرایی، حمید (1392) «واکاوی در ادله شمول تعزیر»، فصلنامه مطالعات اسلامی: فقه و حقوق، سال چهل و پنجم، شماره پیاپی 95، صص 87-103.
منصورآبادی، عباس؛ فتحی، محمدجواد (1392) جعل و تزویر و جرائم وابسته، تهران: انتشارات سمت، چاپ دوم.
میر محمد صادقی، حسین (1393 الف) جرائم علیه اموال و مالکیت، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ سی و نهم.
میر محمد صادقی، حسین (1393 ب) جرائم علیه اشخاص، تهران: بنیاد حقوقی میزان، چاپ چهاردهم.
نژندی منش، هیبت اله (1394) حقوق بین‌الملل کیفری در رویه قضایی، تهران: نشر خرسندی.
 هرینگ، جاناتان (1392) مبانی حقوق کیفری انگلستان، ترجمۀ اعتمادی، امیر، تهران: نشر جنگل، چاپ اول
یوسفیان شوره دلی، بهنام (1389)، «رویکردهای نوین نسبت به اموال مجرمین در جرائم سازمان‌یافته یا اقتصادی»، مجله تحقیقات حقوقی، دورۀ 13، شمارۀ 3، صص 9-49.