مفهوم و مبانی «خسارت عدم ایفای متوقع قراردادی» با نگاهی به حقوق تطبیقی و رویه قضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق خصوصی موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی

چکیده

«خسارت عدم ایفای متوقع قراردادی» خسارتی است که با عدم اجرای تعهد توسط متعهد، به متعهد له وارد می­شود. درواقع، حقی که درنتیجه‌ قرارداد بر موضوع تعهد، برای متعهد له ایجاد می­شود از نظر ماهیت حقوقی وارد دارایی وی می­شود و عدم انجام تعهد متعهد در ادای این حقِ قابل مطالبه و استیفا، خسارت عدم ایفای متوقع را شکل می‌دهد. در حقوق ایران، هرچند ممکن است ماهیت این حق و خسارت مصداق عنوان «عدم­النفع» تلقی و غیرقابل مطالبه شناخته شود ولی باید دانست که این خسارت، ماهیتاً اتلاف حق تحقق‌یافته قراردادی بوده و با عدم­النفع که مبنای عدم مطالبه آن، قطعیت نداشتن نفع موردنظر و خسارت است، متفاوت است. در بیشتر نظام­های حقوقی ازجمله کامن­لا و حقوق رومی ژرمنی، این نوع خسارت قابل مطالبه است. نمونه­هایی از قابلیت مطالبه این خسارت در نظام قانونی ایران نیز دیده می­شود؛ مانند ماده 536 قانون مدنی. در این مقاله سعی شده بر اساس این پرسش که این‌گونه خسارات مبتنی بر چه مبانی قابل مطالبه هستند؟ با تبیین مفهوم و قابلیت مطالبه این نوع خسارات در دکترین­های حقوقی، رویه قضایی و حقوق تطبیقی، مبانی حق مطالبه این خسارت در نظام حقوقی کشور اثبات شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The meaning and rationales of the expectation interest damage with a view to the comparative law and the Iranian jurisprudence

نویسنده [English]

  • Ahmad Shahniaie
The civil law department of IMPS
چکیده [English]

The expectation interest damage refers to a kind of damage injured to the non-breaching party by obligor’s failure to comply with the contract obligation. The contract performance as a right belongs to the obligee and breaching this right constitutes the expectation interest damage.in the Iranian Law this concept may in substance be considered as loss of profit then uncoverable but it should be noted that they are distinguished because the expectation interest unlike the loss of profit is as definite and actual damage. In the most jurisdiction like Common Law and civil law this damage is recoverable and in the Iranian law there are some rules may imply the coverability of the damage like article 536 of the Civil Act. The purpose of this article is to justify the legal basics of compensation of the expectation damage in the Iranian law, jurisdiction as well as legal doctrines’ in the light of comparative law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Expectation interest damage
  • loss of profit
  • unity procedural vote No. 733
  • Articles 535 and 536 of the Iranian Civil Code

مراجع

امامی، سید حسن (1376) حقوق مدنی، تهران: انتشارات اسلامیه.
بادینی و همکاران (1395) «تأثیر اصل جبران کامل خسارت در شیوه‌های عینی و انتزاعی ارزیابی در بیع بین‌المللی کالا»، پژوهشنامه حقوق تطبیقی، دوره 20، صص 1-20.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1384) مضاربه، تهران: گنج دانش.
حسینی مدرس، سید مهدی، گلشنی عصمت (1392) «طریق جبران پرداخت خسارت نقض تعهدات قراردادی در حقوق انگلستان و طرح آن در حقوق ایران»، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی، سال دوم، شماره 2، صص 39-27.
شاهنوش فروشانی، محمد عبدالصالح، صفری، محسن (1394) «ارزیابی خسارات ناشی از نقض قرارداد و ماهیت مسئولیت قراردادی»، دو فصلنامه پژوهشنامه حقوق خصوصی عدالت، سال دوم، شماره 4، صص 106-79.
کاتوزیان، ناصر (1376) حقوق مدنی، عقود معین: جلد دوم-مشارکتها-صلح، تهران: گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر (1376) حقوق مدنی، معاملات معوض – عقود تملیکی، تهران: شرکت انتشار.
معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1390) مجموعه قانون مدنی، تهران.
معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری (1394)، مجموعه قوانین و مقررات آیین دادرسی مدنی، تهران: جلد اول.
محقق حلی (1409) شرایع­الاسلام، تهران: انتشارات استقلال.
محقق داماد، سید مصطفی (1388) نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، سید مصطفی، تفرشی، عیسی، وحدتی شبیری، سید حسن (1381) «قلمرو مسئولیت مدنی ناشی از تخلف از اجرای تعهد»، فصلنامه مفید، شماره 33، صص 21-40.
نعمت اللهی، اسماعیل (1395) «بررسی خسارت انتظار ناشی از نقض قرارداد در کامن لا و ایران»، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، شماره 3، صص 129-156.
وطنی، امیر، زمانی، سید قاسم، زنگنه شهرکی، جعفر (1394) «امکان جبران کامل خسارت در اصول قراردادهای تجاری بین‌المللی، کنوانسیون قراردادهای بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، شماره 12، صص 131-165.
 
ب. عربی
طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم (1409) العروه الوثقی، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
 
ج. انگلیسی
Cartwright, John (2016) Contract Law: An Introduction to the English Law of Contract Law for the Civil Lawyer, UK: Hart Publishing.
Chitty, Joseph, Beale, H. G. (2004) Chitty on Contracts, London: Sweet & Maxwell.
Courtney, Wayne (2015) Contractual Indemnities, Oregon: Hart Publishing.
Furmston, Micheal P.)2006( Law of Contract, USA: Oxford University Press.
Garner, Bryan A, Campbell Black, Henry (2004) Black s Law Dictionary, St. Paul, MN: Thomson/West.
Hogg, Martin (2011) Promises and Contract Law, New York: Cambridge University Press.
     Kramer, Adam (2014) The Law of Contract Damages, Oregon: Hart Publishing.
Lehman Jeffrey and Phelips, Shirelle (1998) West s Encyclopedia of American Law, Michigan: Thomson Gale
Markesinis, Basil S, Unberath, Hannes, Johnston, Angus C. (2006). The German Law of Contract, Oregon: Hart Publishing.
Mckendrick, Ewan (2011) Contract Law, New York: Palgrave and Macmillan.
Schwenzer, Ingeborg (2010) Commentary on the UN Convention on the International Sale of Goods, New York: Oxford University Press.
Thompson, Della (1995) The Concise Oxford Dictionary Of Current English, USA: Oxford University Press.
Treitel & et al (1976) International Encyclopedia Of Comparative Law, Chapter 16, Remedies For Breach Of Contract (Courses Of Action Open To A Party Aggrieved), Tübingen: J.C.B. Mohr (Paul Siebeck).
Treitel, Guenter H. (2003) The Law of Contract, London: Sweet and Maxwell.
Unidroit (2010) Unidroit Principles of International Commercial Contracts, Rome: International Institute for the Unification of Private Law.
Von Mehren, Arthur (1982) Encyclopedia Of Comparative Law, Chapter 1, Volume Vii, Contracts In General, A General View Of Contract, Tubingen And Martinus Nijhoff Publishers.
Zhang, Mo (2006) Chinese Contract Law Theory and Practice, Leiden: Martinus Nijhoff Publishers.
Zimmermann, Reinhard (1992) The Law of Obligations, Roman Foundation of the Civilian Tradition, CAPE TOWN: Juta and Co, Ltd.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار