نگرش تحلیلی به امکان فسخ قرارداد با وجود ممکن بودن اجرای عین تعهد در حقوق آلمان و ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

ترتیب اولویت در اعمال راهکار «اجبار متعهد به اجرای عین تعهد»، در میان راهکارهای دیگر حاکم بر نقض قرارداد، همچون فسخ و پرداخت خسارت، مورد اختلاف‌نظر سیستم‌های حقوقی قرار گرفته است. نظام حقوقی ایران، الزام به اجرای عین تعهد را به عنوان نخستین راه حلِ اجباری که نمی‌تواند همیشه نیز کارا باشد، در اولویت قرار می‌دهد. در این راستا، نظام حقوقی آلمان با اعمال اصلاحات قانونی در سال 2001، ضمن تأکید بر اصل وفای به عهد، به بیان شرایطی کارآمد جهت اعمال فسخ پرداخته است. این مقاله با روشی کتابخانه ای و رویکردی تطبیقی، به بررسی روند اصلاحات مذکور در حقوق تعهدات آلمان می پردازد. مقاله حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان در نظام حقوقی ایران با اصل قرار دادنِ پایبندی به قرارداد، بستر مناسبی برای اعمال فسخ در شرایط ناکارآمد اجرای عین تعهد مقرر نمود؛  وضعیتی که می تواند موجب کاهش هزینه ها و کارایی گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Analytical Approach to the Possibility of Contract Termination with the Availability of Specific Performance in German and Iranian Law

نویسندگان [English]

  • Hasan Badini 1
  • Farnaz Forouzan Boroojeni 2
1 Associate Professor, Faculty of Law,Tehran University, Tehran, Iran
2 PhD Candidate in Private law at Tehran University
چکیده [English]

There are different various approaches relating to priorities in application of remedies for breach of contract. Specific performance has been given the first priority among other remedies in Iranian legal system. However, under certain circumstances, applying the specific performance as the first remedy will not always implement the promisee's reasonable expectations and the promisee may prefer to terminate the contract as the first remedy. Therefore, this article seeks to propose an efficient way for applying contract termination with consideration of valuable principle of "pacta sunt servanda". In this way, since amendment to German legal system relating to the law of obligation in 2001 are significant, so comparative study between two legal systems can lead to remarkable results. This article examines an analytical and comparative approach with focus on how the promisee can terminate a contract with availability of specific performance and finally it presents the suggestion for Iranian legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breach of Contract
  • Additional Period
  • Promisee's Reasonable Expectations
  • Specific Performance
  • Termination of Contract
الف. فارسی
اسماعیلی، محسن و توکلی نیا، امید(1390)، «شرط ارتکازی در فقه امامیه و حقوق ایران»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، 34: 151- 190
الفت، نعمت­الله(1386)، «تأملی در مبانی و مفاد الزام و التزام در قراردادها»، فقه و حقوق، 12: 93- 120
امامی، سید حسن(1376)، حقوق مدنی، ج 1، تهران: اسلامیه
امینی، منصور و حقانی، سعید(1393)، «سیر تکوین حق فسخ ناشی از اجرا نشدن (نقض) تعهد قراردادی در حقوق اروپایی: رهنمودهایی برای حقوق ایران»، مطالعات حقوق تطبیقی، 5: 1- 20.
جهانگیری، محسن و یزدانی، غلامرضا(1391)، «بررسی اقسام شرط و آثار آن (با تکیه بر نقض تعهد)»، آموزه‌های فقه مدنی، 5: 25- 54.
حسینی، سید محمدرضا(1379)، قانون مدنی در رویه قضایی، تهران: مجد
زندی، محمد رضا(1391)، رویه قضایی در دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران در امور مدنی (بیع)، تهران: جنگل- جاودانه
السنهوری، عبدالرزاق احمد(1390)، الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج 1، ترجمه دادمرزی، سید مهدی و دانش کیا، محمد حسین، قم: دانشگاه قم
شیروی، عبدالحسین(1377)، فسخ قرارداد در صورت امتناع متعهد از انجام تعهد در حقوق ایران، مجله مجتمع آموزش عالی قم، 1، 1377: 49- 72.
صادقی نشاط، امیر(1388)، «حق فسخ قرارداد با وجود امکان الزام به اجرا در حقوق ایران»، فصلنامه حقوق، 39: 297- 314
صفایی، سید حسین(1392)، قواعد عمومی قراردادها، تهران: نشر میزان
صفایی، سید حسین و الفت، نعمت الله (1389)، «اجرای اجباری عین تعهد و تقدم آن بر حق فسخ قرارداد»، نامه مفید، 79: 43- 62
کاتوزیان، امیر ناصر(1391)، حقوق مدنی (نظریه عمومی تعهدات)، تهران: بنیاد حقوقی میزان
کاتوزیان، امیر ناصر(1390)، قواعد عمومی قراردادها، ج 3، تهران: شرکت سهامی انتشار
کاتوزیان، امیر ناصر(1389)، اعمال حقوقی(قرارداد- ایقاع)، تهران: شرکت سهامی انتشار
مجموعه آرای قضایی دادگاه‌های تجدیدنظر حقوقی- شهریور191 (1393)، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه
میرزا نژاد جویباری، اکبر(1388)، «تأملی اجمالی بر مفهوم عرفی بودن حقوق قراردادها در حقوق موضوعه ایران»، فصلنامه حقوق، 39: 343- 365
 
ب. عربی
انصاری، مرتضی بن محمد امین(1420)، کتاب المکاسب، ج 6، قم: باقری.
الجزیری، عبدالرحمن(1424)، کتاب الفقه علی المذاهب الاربعه، ج 2، بیروت: دارالکتب العلمیه.
حلی، حسن بن یوسف(1414)، تذکره الفقهاء، ج 10، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث.
خمینی، سید روح الله(1368)، کتاب البیع، ج 5، قم: اسماعیلیان.
خویی، ابوالقاسم(1377)، مصباح الفقاهه، ج 7، قم: داوری.
خویی، ابوالقاسم(1375)، مصباح الاصول، ج 2، قم: مکتبه الداوری.
الزحیلی، وهبه(2008)، الفقه الاسلامی و ادلته، ج 4، دمشق: دارالفکر
طوسی، محمد بن حسن(1387)، المبسوط فی فقه الامامیه، ج 2، المرتضویه
عاملی جبعی، زین الدین(1410)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج 3، قم: داوری
عاملی، محمد بن مکی(1417)، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
کرکی، علی بن حسین(1414)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 4، قم: موسسه آل البیت علیهم السلام لاحیاء التراث
موسوی بجنوردی، سید حسن(1419)، قواعد الفقهیه، ج 3 و 5، قم: الهادی
نجفی، محمد حسن(1365)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج 23، تهران: دار الکتب الاسلامیه
نووی، یحیی بن شرف(بی­تا)، المجموع فی شرح المهذب، ج 9، بیروت: دارالفکر
 
 
ج. انگلیسی
Chen-Wishart, Mindy and Magnus, Ulrich (2013), Termination, Price Reduction, and Damages, In Dannemann, and Vogenauer, Stefan, The Common European Sales Law in Context: Interactions with English and German Law, Oxford: Oxford University Press
Dedek, Helge & Schermaier, Martin J., (2012), German Law in Encyclopedia of Comparative Law, Edward Elgar Publishing
Ernst, Wolfgang (2004), "New Rules of Breach of Contract in Germany", In John Bell, Bell; Dashwood, Alan; Spencer, J. R. and Ward, Angela, Cambridge Yearbook of European Legal Studies (2002- 2003), Vol. 5, Oregon: Hart Publishing
Heidemann, Maren (2007), Methodology of Uniform Contract Law: The UNIDROIT Principles in International Legal Doctrine and Practice, Heidelberg: Springer
Henrik, Lando & Kaspare, Rose (2004), "On the Enforcement of Specific Performance in Civil Law Countries", International Review of Economics and Law, 24: 473- 487
Jemielniak, Joanna (2014), Legal Interpretation in International Commercial Arbitration, Surrey: Ashgate Publishing
Löwisch, Manfred (2003), "New Law of Obligations in Germany", Ritsumeiken Law Review, 20: 141- 156
Markesinis, B. S & Unberath, Hannes & Johnston, Angus Charles (2006), The German Law of Contract: A Comparative Treatise, Oregon: Hart Publishing
McKendrick, Ewan & Cohen, Nili (2005), Comparative Remedies for Breach of Contract, Oxford: Hart Publishing
Möllers, Tomas M. J. (2003), "European Directives on Civil Law- Shaping a New German Civil Law", Tulane European & Civil Law Forum, 18: 1- 37
Oosterhuis, Janwillem (2011), Specific Performance in German, French and Dutch Law in the Nineteenth Century, Boston: Martinus Nijhoff Publishers
Pieck, Manfred (1996), "A study of the Significant Aspects of German Contract Law", Annual Survey of International and comparative Law, 3: 111- 175
Schlechtriem, Peter (2002), "The German Act to Modernize the Law of Obligations in the Context of Common Principles and Structures of the Law of Obligations in Europe", Oxford University Comparative Law Forum, (2016) http://ouclf.iuscomp.org/articles/schlechtriem2.shtml#fn1sym
Schwartz, Alan (1979), "The Case for Specific Performance", The Yale Law Journal, 89: 271- 306
Shavell, Steven M. (2006), "Specific Performance versus Damages for Breach of Contract: An Economic Analysis", Texas Law Review, 84: 831- 876
Zimmermann, Reinhard (2007), The Civil Law in European Codes, InMacQueen, Hector L.; Vaquer, Antoni and Espiau, Santiago, Regional Private Laws and Codification in Europe, Cambridge:  Cambridge University Press
Zimmermann, Reinhard (2002), Breach of Contract and Remedies under the New German Law of Obligations, Rome: Centro di studi e ricerche di diritto comparato e straniero
Zimmermann, Reinhard (2001), Roman Law, Contemporary Law, European Law: The Civilian Tradition Today, New York: Oxford University Press
Zimmermann, Reinhard (1996), The Law of Obligations: Roman Foundations of the Civilian Tradition, New York: Oxford University Press
Zumbansen, Peer (2005), The Law of Contract, InZekoll, Joachim and Reimann, Matthias, Introduction to German Law, Hague: Kluwer Law International.