اصل آزادی اراده و حمایت از مصرف کننده؛ تأملی بر شروط محدودیت و معافیت در حقوق مسئولیت تولید

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق خصوصی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی

2 کارشناس ارشد حقوق تجارت بین‌الملل از دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس ارشد حل و فصل اختلافات بین‌المللی از دانشگاه ژنو و مؤسسه عالی مطالعات بین‌المللی و توسعه

چکیده

امکان سنجی تغییر مسئولیت و کاهش یا حذف کلی آن، از موضوعات پر چالش مسئولیت مدنی است. کشاکش میان آزادی اراده متعاملین از یک‌سو و نابرابری تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان از سوی دیگر، دو طیف موافق و مخالف شروط محدودکننده یا معاف کننده از مسئولیت را پدید آورده است. مخالفان هرگونه شرطی که به کاهش یا استثنای مسئولیت منجر شود را ناروا می‌دانند؛ اما موافقان با نظر به اصل آزادی اراده، توافق بر سر شروط استثناء را تجویز می‌نمایند. در عین حال، ضعف موقعیت مصرف کننده، بیم گسترش بی‌احتیاطی و بی‌مبالاتی تولیدکنندگان و گاه- تأثیر نقض مسئولیت بر امنیت و سلامت شهروندان سبب شده است تا حکم به جواز مطلق شروط استثنا صادر نشده، محدودیت‌هایی برای اعمال شروط مزبور در نظر گرفته شود. در این نوشتار رویکردها و چالش‌های تغییر مسئولیت، دلایل توجیه کننده محدودسازی شروط استثنا و انواع محدودیت‌های اعمال شده بر شروط مزبور بحث و بررسی می‌شوند.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

freedom of contract versus protection of consumers: examining exclusion clauses in product liability Law

نویسندگان [English]

  • Hosein Simaei sarraf 1
  • Jaber Esfandi Sarafraz 2
1 Associate professor of Islamic and private law. faculty of law, Shahid Beheshti university,Tehran, Iran
2 LLM (the University of Geneva and the Graduate Institute for International Studies and Development), Master in International trade law, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

There is a big controversy among the lawyers about the acceptance of exclusion or limitation clauses as a general principle in tort law. Some of them have rejected the acceptance of this principle with some reasons like the high risk of the clause for the victim and its conflict with the general rules of the contract law and being contrary to public policy and safety and health of the community. Some others believe that these types of clauses are not always contrary to public policy and the safety and health of the citizens and moreover, such clauses can be useful specially because of their role in creation of diversity of transactions and the decrease of production cost like insurance fee and its effect on allocation of risks among the businesses.
In the product liability law, for the existence of economic inequality among  manufacturers and other businesses on one hand and the consumers who don’t have enough skill, experience and facilities to consider the products and determine their real interests on the other hand, putting more restrictions on the insertion and reliance upon such types of clauses is much necessary.
Since, the special protective rules like strict liability have been enacted with the presumption that there is an inequality of bargaining power between interprises and manufacturers in one side and the consumers of the products in the other side, it must be held that the exclusion or limitation clauses cannot deprive rights of the beneficiaries of these rules to benefit from them. also, when the general theories like negligence and breach of warranty are the basis of the action, legislators and courts are reluctant to let the injurer rely on exclusion clauses specially, in the case of consumer products and when the person in case has gotten personal damages, however there is no general rules of restriction there. Also, when there is no restriction on insertion and reliance on such a clauses, they try not to let the injurer benefit from them in practice, with the use of some special rules and regulations in construction and insertion of them.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Excluding or Limiting liability Clause- Warranty- Fault- Strict Liability- Product Liability
منابع
الف. فارسی
اسفندی، جابر(1390)، مسئولیت ناشی از تولید: بررسی تطبیقی در حقوق ایالات متحده، انگلستان و ایران، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد رشته حقوق تجارت بین‌الملل، دانشگاه شهید بهشتی.
جعفری تبار (1375)، حسن، مسئولیت مدنی سازندگان و فروشندگان کالا، تهران: انتشارات دادگستر.
قاسم‌زاده، مرتضی (1387)، حقوق مدنی، الزام و مسئولیت‌های مدنی بدون قرارداد،تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر (1387)، الزام‌های خارج از قرارداد، مسئولیت مدنی، جلد 1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
 
ب. لاتین
Chanter v. Hopkins (1838(, 4M. & W. 399.
Code Civile (1998), En Vigueur Depuis Le 21 Mai, (Francais).
Consumer Protection Act (1987), (UK).
Dechaine, Dean D (1967), "Products Liability and The Disclaimer", Willamette Law Journal, Vol. 4.
EU Directive on Liability for Defective Products (1985), Last Revised 1999.
Forlini, Enrico and Martineau, Fasken (2003), "Clauses Limiting or Excluding a Manufacturer's or Seller's Liability: Their Validity and Applicability Under the Quebec Civil Code and The Consumer Protection Act". Available at:http://www.fasken.com/files/publication/74c515ce-aa05-4497-83d9-0727c77e56c8/presentation/publicationAttachment/bf626c4b-1827-4196-bcf2-32b1e6517054/CLAUSES_LIMITING_OR_EXCLUDING_A_MANUFACTUERER_S_OR_SELLER_S_LIABI.PDF.
Garner, Bryan A. (editor in chief) (2004), Blacks Law Dictionary, West Publishing Limited, Eighth Edition.
Greenman v. Yuba Power Products, Inc. (1962), 27 Cal. Rptr. 697, 377 P.2d 897.
Harbutt’s Plasticine Ltd v. Wayne Tank and Pump Co Ltd. (1970) 1 QB 447; [1970] 1 All ER 225.
Kelleher, Leslie (1984), "Exclusion Clause in Contract", Manitoba Law Journal, Vol. 14, No. 1.
Magnuson Moss Warranty Act (1985), (USA).
Pickin v. Hesk. 1195414 D.L.R. (2d) 90 (Ont. C.A.).
Regus (UK) Ltd v Epcot Solutions Ltd [2008] EWCA Civ 361.
Restatement Third of Tort on Product Liability, 2007, (USA).
Sale of Goods Act (1979), (UK).
Smith v Eric Bush [1989] 2 All ER 514.
Steenson, Mike (1998), "A Comparative Analysis of Minnesota Products Liability Law and the Restatement Third of Torts: Products Liability", William Mitchell Law Review, Vol. 24.
Stone, Richard (2002), The Modern Law of Contract, Cavendish Publishing Limited, Fifth Edition.
Thornton v. Shoe Lane Parking (1971), 1 All ER 686.
Trade Practices Act, 1974, Last Modified, (Australia).
Treitel, Sir (2003) Guenter, The Law of Contract, Thomson Sweet & Maxwell Limited, Eleventh Editio.
Unfair Contract Terms Act (1977), (UK).
Uniform Commercial Code, {UCC} (1999), Last Modified 2011, (USA).
Utah Code, (USA).