رابطه سببیت و ضمان تعدی یا تفریط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار حقوق خصوصی دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده
درمیان اسباب مسئولیت مدنی و ضمان قهری، گاه به تعدّی یا تفریط به عنوان یک سبب مستقل مسئولیت اشاره می­شود. ماده 493 قانون مدنی در باب اجاره و همچنین ماده 1238 قانون مدنی در خصوص مسئولیت قیم چنین القا می­کنند کهمسئولیت مستأجر، قیم و امثال آنها در حال تعدی یا تفریط مطلق بوده و محتاج احراز رابطه سببیت نیست. علی­رغم اینکه بسیاری از فقها و حقوقدانان به این دیدگاه تمایل دارند، مقاله حاضر چنین برداشتی را از مواد قانونی منطبق با اصول حقوقی و عدالت ندانسته و معتقد است مواد مزبور را با مراعات اصول حقوقی باید تفسیر کرد. نظریات برخی فقهای امامیه نیز احراز رابطه سببیت را لازم می‌داند.
در نتیجه، مسئول دانستن اشخاصی که نسبت به مال غیر مرتکب تعدی یا تفریط می­شوند جز با احراز رابطه سببیت، امکان پذیر نیست و این مورد را نباید از استثنائات رابطه سببیت به شمار آورد.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Causality Relationship and Liability of Ta,addi or Tafrit

نویسنده [English]

  • Parviz Ameri
چکیده [English]

Abstract
As to causes of civil responsibility , ta,addi or tafrit are mentioned as independent causes. Article 493 civil code of Iran, about rent and also art. 1238 , about the responsibility of guardian, seem to say that the liability of guardian and lessee is absolute and need not to proof the causality relation when they are acting in such a manner of ta,addi or tafrit. A lot of jurists and Islamic juristconsult have tendency to this viewpoint. This essay believes that such viewpoint is not consistent with the legal principles and justice rules. So this article prefers the interpretation which requires the existence of causality requirement. Such liabilities need proof of causality relationship.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Civil Liability
  • Civil responsibility
  • Causality Relation
  • Causes of Liability
منابع
الف. فارسی
 امامی، سید حسن(1363)، حقوق مدنی جلد 2، تهران: انتشارات اسلامیه
حائری شاه باغ، سید علی(1379)، شرح قانون مدنی، تهران: گنج دانش
 ژوردن، پاتریس(1385)، اصول مسئولیت مدنی، مجید ادیب، تهران، نشر میزان
داراب پور، مهراب(1387)، مسئولیت‌های خارج از قرارداد، تهران: مجمع علمی فرهنگی مجد
شهیدی، مهدی(1383)، عقود معین حقوق مدنی 6، تهران: مجد
طاهری، حبیب­اله(1418)، حقوق مدنی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
عدل، مصطفی(1373)، حقوق مدنی، قزوین: بحرالعلوم
کاتوزیان، ناصر(1378)، حقوق مدنی دوره عقود معین، جلد1، تهران: شرکت سهامی انتشار
کاتوزیان ، ناصر(1376)، حقوق مدنی عقود معین، جلد 4، تهران: انتشارات مدرس
کاتوزیان، ناصر(1389)، الزام‌های خارج از قرارداد، ضمان قهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
محقق داماد، سید مصطفی(1387)، قواعد فقه، بخش مدنی1، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
ب. عربی
الحسینی العاملی، سید محمدجواد(1412)، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلامه، محمدباقر خالصی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
حکیم، سیدمحمد سعید(1421)، منهاج الصالحین، جلد 2، بیروت: دارالصفوة
حلبی، ابن زهره حمزه بن علی حسینی(1417ق)، غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع، قم: موسسه امام صادق علیه‌السلام
حلی علامه، حسن بن یوسف بن مطهر(1420)، تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه؛، جلد3، ابراهیم بهادری، قم: موسسه امام صادق علیه‌السلام
حلی علامه، حسن بن یوسف بن مطهر(1413)، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه جلد 6 ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
حلی علامه، حسن بن یوسف بن مطهر(1414)، تذکرة الفقها، قم: موسسه آل البیت علیهم­السلام
حلی، ابن ادریس محمد بن منصور بن احمد(1410)، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، جلد2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
 حلی جمال الدین، احمد ابن محمد اسدی(1407)، المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، جلد1، مجتبی عراقی، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
خوانساری، سید احمد(1367)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، جلد3، قم: اسماعیلیان
شهید ثانی، زین الدین بن علی(1413)، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه
شهید ثانی، زین الدین بن علی(1386)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، جلد4، سید محمد کلانتر، بیروت: دار العالم الاسلامی
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن(1407)، الخلاف، جلد3، علی خراسانی و سایرین، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن(1400)، النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی
فخرالمحققین، محمدبن حسن بن یوسف(1387)، ایضاح الفوائدفی شرح مشکلات القواعد، قم: اسماعیلیان
محقق اردبیلی، احمد بن محمد(1412)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح الارشاد الاذهان جلد10، قم: مؤسسه النشر الاسلامی
محقق حلی(1403)، شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، جلد2، بیروت: دار الاضواء
مراغی، سید میر عبد الفتاح بن علی(1417)، العناوین الفقهیه، جلد2، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
نجفی، محمد حسن(1394)، جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، جلد27، تهران: دار الکتاب الاسلامیه