تعلیق تأثیر و تعلیق انحلال در عمل صدور، ظهرنویسی و ضمانت اسناد تجارتی و قبول برات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق و علوم پایه، دانشکده نفت تهران، دانشگاه صنعت نفت، تهران، ایران

2 گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان؛ زنجان، ایران

10.22099/jls.2020.33961.3493

چکیده

صدور، ضمانت، ظهرنویسی انتقالی و قبول برات اعمال حقوقی مرتبط با اسناد براتی هستند. ایران به هیچ یک از کنوانسیون‌های ژنو ملحق نشده است؛ لذا، برای تبیین وصف تنجیزی این اعمال و حدود و ثغور آن باید به قوانین و مقررات داخلی رجوع کرد. مواد مرتبط با وصف تنجیزی اسناد براتی در قوانین حاکم بر این اسناد در ایران ماده‌ی 233 قانون تجارت، مواد 3 و23 قانون صدور چک اصلاح شده در سال 97 است. در ماده‌ی 276 قانون تجارت درج شرط تعلیق در آثار اطلاق ظهرنویسی تجویز شده است. تعلیق اقسام مختلفی دارد. بیشتر نویسندگان حقوق تجارت بدون تفکیک بین اقسام شرط تعلیقی قائل بر این نظرند که امکان درج شرط تعلیقی در اسناد براتی وجود ندارد. محاکم ایران رویکرد واحدی در این خصوص ندارند. برخی دادگاه‌ها چکی که بابت تضمین انجام تعهد صادر شده است را چک قلمداد نمی‌کنند. برخی دیگر آن را مصداق «ضمان مالم یجب» تلقی و غیر قابل مطالبه می‌دانند. در این پژوهش دو قسم از اقسام تعلیق در اعمال حقوقی مرتبط با اسناد براتی بررسی شده است. شروط تعلیقی اثر یکسانی بر همه‌ی این اعمال حقوقی ندارند و لذا، صدور حکم کلی بر ضرورت منجز بودن اعمال حقوقی مرتبط با این اسناد صحیح نیست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Suspension clause in dissolution and effect on issuance,, endorsement and aval, in commercial instruments and acceptance of the bill of exchange

نویسندگان [English]

  • Majid Ghorbani Lachevani 1
  • fereshte Darash 2
1 Department of Law and Basic, Tehran Oil Department, Oil University, Tehran, Iran
2 Department of Privat Law Zanjan Branch, Islamic Azad University, Zanjan, Iran
چکیده [English]

The issuance, aval, endorsement, and acceptance of the bill of exchange are the legal actions connecting with the commercial instruments. Since Iran has not ratified the Geneva Conventions, Iranian national Law should be considered in order to articulate unconditional nature of the above mentioned actions and their scopeImplicit terms of the commercial instruments in the Iranian Law have been reflected in articles 3 and 23 the cheque act and article 233 of the commercial code. In accordance with article 276 of the Iranian Commercial Code, the clause for contract effect suspension has been allowed in endorsement absolutely.Most, if not all the scholars believe that it is impossible to incorporate the clause for contract effect into the commercial instruments. While some judges believe the issuance of a cheque in order to ensure performance of an obligation is not subject to the cheque regulation, some others argue that by doing so, the cheque would be invalid.This research examines two kinds of the suspensions in the legal actions related to the commercial instruments. The suspension clauses do not have an equal effect on the legal actions which is why it is not correct to say that all commercial instruments are subject to the necessity of being unconditional of the legal actions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cheque
  • promissory note
  • bill of exchange
  • issuance
  • endorsement
  • aval
  • suspension clause
  • implicit terms
 ابهری، حمید و زینب افچنگی (1388) «مفهوم، ماهیت و آثار شرط انفساخ در حقوق ایران»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال 1، شماره 1، صص 7 – 33.
اسدی‌نژاد، سید محمد و جواد بهارلو قره بلطاقی (1390) «شرط فاسخ»، پژوهشنامه حقوقی، سال دوم، شماره 1، صص 1- 17.
 اسکینی، ربیعا (1392) حقوق تجارت تطبیقی، تهران: انتشارات مجد.
 اسکینی، ربیعا (1383) حقوق تجارت (برات، سفته، قبض انبار، اسناد در وجه حامل و چک)، تهران: سمت.
‌ امامی، سید حسن (1391)، حقوق مدنی، ج 1، تهران: انتشارات اسلامیه.
امامی، سید حسن (1394)، حقوق مدنی، ج 2، تهران: انتشارات اسلامیه.
 بهرامی، بهرام (1387) حقوق تجارت کاربردی، تهران: موسسه فرهنگی نگاه بینه.
 بهرامی احمدی، حمید (1386) حقوق مدنی 3 کلیات عقود و قراردادها، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
 توکلی، محمد مهدی (1396) مختصر حقوق مدنی، تهران: انتشارات چتر دانش.
 جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1373) حقوق اموال، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1395) مجموعه محشی قانون مدنی، تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
جعفری لنگروی، محمدجعفر (1388) دائره‌المعارف حقوق مدنی و تجارت، تهران: کتابخانه گنج دانش.
 جعفری، لنگرودی، محمدجعفر (1390) حواله، تهران، کتابخانه گنج دانش.
 جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391) مبسوط در ترمینولوژی حقوق، ج 4، تهران، کتابخانه گنج دانش.
 حسن‌زاده، حیدر (1394) حقوق تجارت، اسناد تجارتی (برات، سفته، چک، اسناد در وجه حامل)، تهران: انتشارات مجد.
‌ درویشی هویدا، یوسف (1394) حقوق اسناد تجاری (چک- سفته-برات)، تهران: میزان.
‌ دمرچیلی، محمد، علی حاتمی و محسن قرائی (1391) قانون تجارت در نظم حقوقی کنونی، تهران، انتشارات دادستان
‌ زینالی، توحید و علی‌اکبر، سبحانی (1393) حاشیه‌ای نوین بر قانون صدور چک، تهران: انتشارات چراغ دانش.
 زینالی، حسین (1395) دعاوی در رویه دادگاه‌ها، تهران: انتشارات چراغ دانش.
 سکوتی نسیمی، رضا (1393) مباحثی تحلیلی از حقوق اسناد تجاری، تهران: انتشارات مجد.
سعیدی، محمدعلی، متین رازقیان (1397) «بررسی حقوقی اعمال خیار شرط، فسخ و شرط فاسخ در قرارداد B.O.T»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 48، شماره 3 صص،473 – 489.
شهیدی، مهدی (1391) حقوق مدنی ج 2 (اصول قراردادها و تعهدات)، تهران: انتشارات مجد.
‌ شهیدی، مهدی (1394) حقوق مدنی ج 4 (شروط ضمن عقد)، تهران: انتشارات مجد.
‌ شهیدی، مهدی (1393) حقوق مدنی ج 5 (سقوط تعهدات)، تهران: انتشارات مجد.
 شهیدی، مهدی (1394) حقوق مدنی ج 1 (تشکیل قراردادها و تعهدات) تهران: انتشارات مجد.
 صادقی مزیدی، رسول (1392) حقوق اسناد تجاری، تهران: انتشارات جنگل جاودانه.
صدیقیان، عبدالله، جواد جعفری ندوشن (1394) «قلمرو نفوذ شرط فاسخ»، مجله حقوقی دادگستری، سال هفتاد و نهم، شماره 89، صص 55 – 82.
 صقری، محمد (1387) حقوق بازرگانی اسناد، تهران: انتشارت شرکت سهامی انتشار.
عاقلی‌نژاد، محمدامین (1395) قواعد عمومی تعهدات قراردادی، تهران: انتشارات مجد.
عبدالملکی، مهدی (1389) «اوصاف اسناد تجارتی در نظریه‌های حقوقی»، مجله حقوقی دادگستری، شماره‌ 69، صص 117 - 155
عبدی‌پورفرد، ابراهیم (1394) حقوق تجارت اسناد تجاری، ج 3، تهران، انتشارات مجد.
علی‌آبادی، علی (1393) «عقد معلق در قانون مدنی و اثر تعلیق بر شرایط صحت عقد»، مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال ششم، شماره 11، صص 191 – 210.
فخاری، امیرحسین (1387) اندیشه‌های حقوقی (3)، حقوق تجارت، تهران: مجمع علمی و فرهنگی مجد.
 فهیمی، عزیزاله، احد، شاهی (1393) «ایقاع: تعلیق و شرط فاسخ»، مجله حقوقی دادگستری، دوره 76، شماره 86، صص 141 – 163.
کاتوزیان، ناصر (1374) نظریه عمومی تعهدات، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
کاتوزیان، ناصر (1385) دوره مقدماتی حقوق مدنی درس‌هایی از عقود معین، ج 2، تهران: کتابخانه گنج دانش.
کاتوزیان، ناصر (1387) حقوق مدنی- ایقاع، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر (1393) قواعد عمومی قراردادها، ج 1، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1393) قواعد عمومی قراردادها، ج 3، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1394) قواعد عمومی قراردادها، ج 5، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1376) عقود معین، ج 4، تهران: شرکت انتشار با همکاری شرکت بهمن-انتشارات مدرس.
کاویانی، کوروش (1393) حقوق اسناد تجارتی (حقوق تجارت 3)، تهران: انتشارات بنیاد حقوقی میزان.
مدنی، سید جلال‌الدین (1385) حقوق مدنی، ج 5، عقود معین، تهران: انتشارات پایدار.
مرتضوی، عبدالحمید (1392) قواعد عمومی اسناد تجاری، تهران: انتشارات جاودانه، جنگل.
مراد، مقصودی (1388) قراردادها و تعهدات، تهران: ناشر پروهان.
مسعودی، بابک (1379) «اصول حاکم بر اسناد تجارتی»، مجله کانون وکلا، شماره‌ 171، صص 101 – 131.
مهدی‌پور، محمد، حدیث کرم‌الهی (1395) حقوق تجارت و بازرگانی، تهران: انتشارات مجد.
 

ب. منبع عربی

انصاری، شیخ مرتضی (1395) ترجمه و شرح مکاسب (محرمه)، ج 4، پایانی، احمد، قم: انتشارات دارالعلم.
انصاری، شیخ مرتضی (1415 ه.ق) کاسب، ج 1، لبنان، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
ﻧﺠﻔﻲ، محمدحسن (1400 ه.ق) ﺟﻮاﻫﺮاﻟﻜﻼم ﻓﻲ ﺷﺮح ﺷـﺮاﺋﻊ‌اﻻﺳـﻼم، ج 22، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
نجفی، محمدحسن (1394 ه.ق) جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 26، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
 

ج. انگلیسی

Bills of Exchange Act 1882 United Kingdom.
Carr, Indira and Stone, Peter )2010) International Trade Law, 4thed, USA, Routledge-Canvendish.
Bradgate, Robert and White, Fidelma )2009) Commercial Law, UK, Oxford University Press.