نظریه‌ وعده به عنوان مبنای الزام‌آوری قراردادها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پاسداران 15 پلاک 16

2 Professor of Private Law, University of Judicial Sciences and Administrative Services,Tehran,Iran

3 دانشیار گروه حقوق اسلامی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران

10.22099/jls.2022.40152.4330

چکیده

نظریه وعده، استناد آگاهانه‌ و ارادی‌ به عرف وعده‌ها را توجیه‌کننده‌ اعمال قدرت قانونی برای تضمین قرارداد می‌داند. چنین برداشتی از مبنای قرارداد، برای الزام آن دسته از اعمال حقوقی که به صورت وعده در‌ می‌آیند، یک قاعده‌ عمومی به دست خواهد داد. با وجود این، مقدماتی که برای اثبات این امر در این نظریه به کار رفته، از چند جهت عمده مورد انتقاد قرار گرفته‌است. دسته‌ای از منتقدین، برداشت خود از حدود آزادی قراردادی را مستمسکی برای نقد نظریه وعده قرار داده‌اند. گروهی نیز عدم همسویی وعده با نظریه‌های کلان‌تر استحقاق و ناتوانی در تبیین برخی دکترین‌های قرارداد را دلیل ضعف آن انگاشته‌اند. با در نظر آوردن مجموع استدلال‌ها و نقدها‌ی آن می‌توان دریافت که علی‌رغم این‌که نظریه وعده بخشی از واقعیت را به درستی تبیین می‌کند اما از جهت تاکید بیش از اندازه بر ذهنیات طرفین عقد نیاز به اصلاح دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the theory of promise as a justification for the contractual enforcement

نویسندگان [English]

  • Siamak Rahpeik 2
  • , Aliakar Farahzadi 3
1 پاسداران 15 پلاک 16
2 استاد حقوق خصوصی، دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری، تهران، ایران،
3 Associate Professor of Islamic Jurisprudence, University of Judicial Sciences and Administrative Services, Tehran, Iran
چکیده [English]

The theory of promise considers the conscious & intentional invocation of the convention of promises to justify the exercise of legal power to guarantee the contract. Such an understanding of the basis of the contract would provide a general rule for enforcing those legal acts that come as a promise. Nevertheless, this theory has been criticized in several major ways. Some critics have used their conception of the limits of contractual freedom as a pretext for criticizing the theory of promise. Some have attributed its weakness to the inconsistency of this theory with the larger theories of entitlement and the inability to explain some of the doctrines of the contract. Considering the sum of its arguments and critiques, it can be seen that although the theory of promise correctly explains a part of reality, it needs to be corrected in order to overemphasize the subjective aspect of the contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • enforcement
  • convention
  • theory of entitlement
  • Contract
  • theory of Promise

مراجع

قران کریم
الف. فارسی
ارسطو (1394) اخلاق، ترجمه رضا مشایخی، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشارات نگاه.
امامی، حسن (1378) حقوق مدنی، جلد اول، چاپ بیستم، تهران: اسلامیه.
بهرامی‌احمدی، حمید (1390) حقوق تعهدات و قراردادها، چاپ اوّل، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1392) تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ سوم، تهران: مجد.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1391) الفارق دائره‌المعارف عمومی حقوق، جلد اول، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
جعفری لنگرودی، ‌‌محمدجعفر (1393) فلسفه‌ حقوق مدنی، جلد اول، چاپ سوم، تهران: گنج دانش.
جوادی آملی، مرتضی و خسروپناه، عبدالحسین (1387) «توانمندی‌های حکمت متعالیه در امر سیاست»، پژوهش و حوزه، تابستان و پاییز، شماره 34 و 35، صص 234 - 284.
شهیدی، مهدی (1393) اصول قراردادها و تعهدات، جلد دوم، چاپ ششم، تهران: مجد.
صادقی مقدم محمدحسن  و دیگران (1394) «بررسی اصل آزادی ایقاعات در فقه امامیه و حقوق ایران»، آموزه های فقه مدنی، بهار و تابستان  شماره 11، صص 72-49.
صفایی، سید حسین (1389) قواعد عمومی قراردادها، جلد دوم، چاپ ششم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
طاهری، حبیب‌الله (1378) قواعد فقه، جلد اول، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
طوسی، خواجه نصیر (1356) اخلاق ناصری، به تنقیه و تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، بی‌جا: خوارزمی.
فارابی، ابونصر (1384) سعادت از نگاه فارابی، ترجمه علی‌اکبر جابری مقدم، قم: انتشارات دارالهدی.
قاسم‌زاده، سید مرتضی (1387) مبانی مسئولیت مدنی، چاپ پنجم، تهران: نشر میزان.
قاسمی حامد، عباس (1393) حقوق مدنی شرایط اساسی شکل‌گیری قرارداد، چاپ سوم، تهران: دراک.
قنواتی، جلیل (بی‌تا) مطالعه تطبیقی ایجاب و قبول، چاپ اول، قم: بوستان کتاب.
کاتوزیان، ناصر (1387) مقدمه‌ علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، چاپ شصت‌و‌پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1390 الف) اعمال حقوقی قرارداد-ایقاع، چاپ سوم، تهران: سهامی ‌انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1390 ب) حقوق مدنی: ایقاع، نظریه‌ی عمومی-ایقاع معین، چاپ پنجم، تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1392 الف) قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ یازدهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر. (1392 ب) قواعد عمومی قراردادها، جلد سوم، چاپ یازدهم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کانت، ایمانوئل (1394) بنیاد مابعدالطبیعه‌‌ ‌اخلاق، ترجمه حمید عنایت، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
گایر، پل (1396) راهنمای خواندن کانت بنیادگذاری مابعدالطبیعه اخلاق، ترجمه سید علی نقوی نسب، چاپ اول، تهران: ترجمان علوم انسانی.
محقق داماد، سید مصطفی و دیگران(1393) حقوق قراردادها در فقه امامیه، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: سمت.
مطهری، مرتضی (1374) انسان کامل، تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1361) پیرامون انقلاب اسلامی، قم: جامعه مدرسین.
مکارم‌شیرازی، ناصر (1424 ق) کتاب نکاح، چاپ اول، قم: انتشارات مدرسه علی ابن ابی‌طالب (ع).
یزدانیان، علیرضا (1399) «طرح نظریۀ تعهدات ایقاعی در حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره 50، شماره 3، صص 645-627.
 
ب. عربی
حسینى ‌میرفتاح مراغی، سید میر عبد الفتاح بن على (1417 ق. الف) العناوین ‌الفقهیة‌، جلد اول، چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حسینى ‌میرفتاح مراغی، سید میر عبد الفتاح بن على (1417 ق. ب) العناوین ‌الفقهیة‌، جلد دوم، چاپ اول. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
السنهوری، عبدالرزاق (بی‌تا) الوسیط فی الشرح قانون‌المدنی‌الجدید نظریه‌ الالتزام بوجه عام، جلد اول، بیروت: دار احیاء‌التراث‌العربی.
طباطبایی، محمدحسین (1360) نهایه‌الحکمه، چاپ دهم، قم: موسسه النشر الاسلامی.
عاملى(شهید ثانى)، زین الدین بن على‌ (1413 ق) مسالک‌الأفهام إلى تنقیح شرائع‌الإسلام‌، جلد چهارم، چاپ اول‌، قم- ایران: ‌مؤسسة المعارف الإسلامیة.
الفیض‌الکاشانی محمد بن شاه مرتضی(1417 ق) محجه‌البیضاء فی تهذیب‌الاحیاء، جلد سوم، چاپ چهارم، ‌قم: موسسه النشر الاسلامی‌.
مکارم‌الشیرازی، ناصر (1435 ق) القواعد‌الفقهیه، جلد دوم، چاپ پنجم، قم: دارالنشر الامام علی بن ابی طالب (ع).
موسوی‌خمینى، سید‌روح اللّه (‌1421 ق) کتاب‌البیع‌، جلد دوم، چاپ اول‌، تهران-ایران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره‌.
نجفى‌(صاحب الجواهر)، محمد حسن (1404 ق) جواهر الکلام و شرح شرائع الاسلام، جلد بیست و سوم، چاپ هفتم، لبنان: دار إحیاء التراث العربی‌.
 
ج. انگلیسی
Atiyah, Patrick S. (1988) Essays on Contract, revised edition, Oxford: Clarendon Press.
Atiyah, Patrick S. (2003) The Rise and Fall of Freedom of Contract, US: Oxford University Press.
Atiyah, Patrick S. (1981) Promises, Morals, and Law, US: Clarendon Press.
Barnett, E. Randy (1986) “A Consent Theory of Contract”, Columbia Law Review, Vol. 86, No. 2, pp. 269-321.
Barnett, E. Randy (May-1992) “The Sound of Silence: Default Rules and Contractual Consent”, Virginia Law Review, Vol. 78, No. 4. pp. 821-911.
Beatson, Jack & Burrows, Andrew & Cartwright, John. (2010) Anson's Law of Contract, 29th Edition. US: Oxford University Press.
 Benson, Peter (2001) Cambridge Studies in Philosophy and Law, First edition UK: Cambridge University Press.
Blond, Neil (2009) Torts Blond's Law Guides, first edition, US: Aspen Publishers Online.
Cohen, Morris (1933) “The Basis of Contract”, Harvard Law Review, Vol. 46, No. 4. pp. 553-592.
Dworkin, Ronald (1977) Taking Rights Seriously. US: Harvard University Press.
Feinman, M. Jay (1984) “Promissory Estoppel and Judicial Method”, Harvard Law Review, Vol. 97, No. 3. pp. 678-718.
Fried, Charles )2015( Contract as Promise: A Theory of Contractual Obligation, Second edition, US: Oxford University Press.
Fuller, Lon L., & Perdue, William R. (1936) “The Reliance Interest in Contract Damages: 1”, The Yale Law Journal, Vol. 46, No. 1, pp. 52-96.
Furubotn, Eirik G. & Pejovich, Svetozar (1972) “Property Rights and Economic Theory A Survey of Recent Literature”, Journal of Economic Literature, Vol. 10, No. 4, pp. 1137-1162.
Gilmore, Grant (1974) The Death Of Contract, First edition, US: Ohio State Univ. Press.
Gordley, james (1991) The Philosophical Origins of Modern Contract Doctrine, New York: Clarendon Press.
Hacker, Peter Michael Stephen, and Raz, Joseph (eds.) (1977) Law, Morality, and Society__ Essays in Honour of H. L.A. Hart, UK: Claredon press, Oxford.
HART, Herbert Lionel Adolphus (2012) The Concept Of Law, Third edition, UK: Oxford University Press.
Hayek, Friedrich August (2013) Law, Legislation and Liberty, US: Routledge.
Hevia, Martín (2013) Reasonableness and Responsibility: A Theory of Contract Law, US: Springer Dordrecht Heidelberg.
Hume, David (2006) An Inquiry Concerning the Principles of Morals, NewYork-US: Casimo Classics.
Kimel, Dori (2003) From Promise to Contract Towards a Liberal Theory of Contract, first edition, US: Hart Publishing.
Kimel, Dori )2001( “Neutrality, Autonomy, and Freedom of Contract”, Oxford Journal of Legal Studies, Vol. 21, No.3, pp. 473-494.
Klass, Gregory & Letsas, George & Saprai Prince (eds.) (2014) Philosophical Foundation of Contract Law, First edition. UK: Oxford University Press.
Lewis, David (2002) Convention: A Philosophical Study, Third Edition, UK: Wiley-Blackwell.
Linzer, Peter (1988) “Uncontracts: Context, Contorts and the Relational Approach”, Annual Survey of American Law, Vol. 1, Issue 1, pp.139-163.
Locke, Don (1972) “The Object of Morality, and the Obligation to Keep a Promise”, Canadian Journal of Philosophy, Vol. 2, No. 1. pp. 135-143.
Markovits, Daniel (2004) “Contract and Collaboration”, Yale Law Journal, Vol. 113, No. 7, pp. 1417-1518.
Michigan Law Review, (1974) “H. L. A. Hart on Legal and Moral Obligation”, Michigan Law Review, Vol 73, Issue 2, pp. 443-458.
Murphy, James Bernard (2002) “Equality in exchange”, American Journal of Jurisprudence, Vol. 85, No. 47, pp. 85-121.
Nozick, Robert (2001) Anarchy State and Utopia, US: Wiley-Blackwell.
Peel, Edwin (2015) Treitel The Law of Contract, Fourteenth Edition. US: Sweet & Maxwell Ltd.
Penner, James E. (1996) “Voluntary Obligations and the Scope of the Law of Contract”, Legal Theory, Vol 2, Issue 04, pp. 325 – 357.
Ripstein, Arthur (1999) Equality, Responsibility, and the Law, Cambridge: Cambridge University Press.
Shiffrin, Seana Valentine (2008) “Promising, Intimate Relationships, and Conventionalism” The Philosophical Review, Vol. 117, No. 4, pp. 481-524.
Speidel, Richard E. (1982) “The New Spirit of Contract”, Journal of Law and Commerce, Vol. 2, p. 193-215.
Stoljar, Samuel (1988) “Promise, Expectation, and Agreement”, The Cambridge Law Journal, Vol 47, No. 2, pp. 193-212.
Stone, Richard (2008) The Modern Law of Contract, eighth Edition, UK: Routledge-Cavendish.
Waddams, Stephen (2003) Dimensions of Private Law Categories and Concepts in Anglo-American Legal Reasoning, US-UK: Cambridge University Press.
Documents
Restatement (Second) of The Law Contracts. (May17,1979) Official Text and Comments as Adopted and Promulgated BY the American Law Institute at Washington, D.C. available at:< https://bok.asia/md5/79F5BD502A2D37FC7F6D03E4BD2873DC?regionChanged=&redirect=41532635>. Last seen: 2020-10-03.
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار