نفع در دادخواهی ها: بررسی دکترین حقوقی و رویه قضایی ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

چگونگی تاثیر نفع در تعقیب بر برخورداری از حق دادخواهی و تنوع آن مسئله اصلی این نوشتار است. همچنین، بررسی نفع موجود و فعلیت یافته، می­تواند به بسیاری از مسائل جاری نظام عدالت پاسخ دهد؛ مانند امکان طرح دعوای بازدارنده که گاه برای برانگیختن خوانده به دعوا یا اقدام یا پرسش از او انجام می‌شود یا دادخواهی­های تأمینی و موقتی که برای حفاظت از منافع طرح می­شوند. همچنین است دعوای تنفیذ معامله یا اثبات مالکیت؛ اما معیارهای سنجش نفع، به ویژه شخصی و قانونی بودن، متحول شده است تا جایی که دعوای گروهی، دعوای مادر برای طفل، دعوای ابطال گواهینامه اختراع، مراجعه به شعب و هیئت عمومی دیوان عدالت اداری و دادخواهی اشخاص حقوقی بیانگر تحولات معطوف به شخصی بودن نفع هستند و قانونی بودن نفع، دعوایی را قابل استماع می­داند که طرح کننده دارای نفعی عقلایی و قانوناً مجاز باشد. مطالعه تحولات نفع در دادخواهی به واقع مطالعه گونه شناسی دعاوی قابل طرح در نظام دادگستری است که در این مقاله انجام شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Interest in Litigation (Iranian & French Legal Doctrine and Case Law)

نویسنده [English]

  • Hassan Mohseni
چکیده [English]

The interest of litigants as an outstanding factor is a prerequisite for enforcing law in court. Studying the created and actual interest in litigation can resolve many problems of current legal systems. For example, the preventive actions for questioning or provoking the other party to response or act as well as some other protective measures is due to guaranteeing some actual interests of parties.  the action for homologs or verifying a contract or the action of tile are some kind of actions that should be accepted in our legal system because of reasonable interest of its litigants. Class action, the action of mother for legitimation of her daughter, annulation of innovation certification, litigation in Administrative Court of Justice and litigation of legal identities show clearly the evolution of interest of parties in litigation. Studies on parties’ interest is a study dedicated to category of actions in every legal system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Action
  • Direct
  • Interest
  • Exist Interest
  • Non banned Interest
  • Reasonable Interest

مراجع

امامی، محمد و رضا دریائی و مصطفی کربلایی آقازاده (۱۳۹۲)، «دعوای اضافی»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره ۵، ش. ۳، صص. ۱-۴۰.
بروجردی عبده، محمد (۱۳۹۷) اصول محاکمات حقوقی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
دهخدا، علی‌اکبر (۱۳۸۵) لغت‌نامه؛ فرهنگ متوسط دهخدا، به کوشش دکتر غلامرضا ستوده، دکتر ایرج ملکی و اکرم سلطانی، تهران: موسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، (دورۀ دوجلدی)، جلد 1.
شمس، عبدالله (۱۳۸۸) آیین دادرسی مدنی، تهران: انتشارات دراک، چاپ ۲۱، جلد 1.
صادقی، محمود و مهدی جوهری (۱۳۹۱) «ذینفع در دعاوی ناشی از اختراع از نگاه قانون و رویه قضایی»، دیدگاه­های حقوقی و قضایی، شماره ۵۹، پاییز، صص. ۱۱۷-۱۴۴.
صدر زاده افشار، دکتر سید محسن (۱۳۸۵) آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: جهاد دانشگاهی علامه طباطبایی، چاپ نهم.
عابدیان، میرحسین و مجتبی اسدزاده و علی فیروزمند (۱۳۸۸) (تدوین و تبویب)، در تکاپوی عدالت، آراء دیوان عالی کشور در امور مدنی، تهران: میزان.
غفاری فارسانی، بهنام، حسن محسنی و نفیسه شوشی نسب (۱۳۹۱) «دعاوی جمعی و نقش آن­ها در احقاق حق از حقوق مصرف کنندگان»، پژوهش حقوق خصوصی، شماره 1، پاییز، صص. 157-182.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۳) اعتبار امر قضاوت شده در دعوای مدنی، تهران: میزان، چاپ ششم.
کاتوزیان، ناصر (۱۳۸۳) مسئولیت مدنی، ضمان قهری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، جلد اول، چاپ سوم.
کارچانی، مهدی (۱۳۹۵) «گزارش نشست قضائی با موضوع: ذی‌نفع دعوای ابطال گواهینامه اختراع با نگاه به رویه قضائی»، فصلنامه رأی، دوره ۵، شماره ۱۶، بهار، صص. ۱۲۹-۱۴۴.
متین دفتری،  احمد (۱۳۷۸) آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: مجد، جلد 1.
مجموعۀ رویۀ قضایی (۱۳۵۳) ‌آرشیو حقوقی کیهان، آراء هیئت عمومی دیوان عالی کشور از سال 1328 تا سال 1342، تهران: آرشیو حقوقی کیهان، آراء مدنی، جلد دوم، چاپ دوم.
محسنی، حسن (۱۳۹۶) «توسعه مفهوم ذینفع در دعاوی مطروحه در دیوان عدالت اداری (گزارش میزگرد تخصصی)»، در: سلسله نشست­های قضایی، تهران: مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه، صص. ۳۱۲-۳۲۹.
مصدق السلطنه، محمد (۱۳۹۶) دستور در محاکم حقوقی، تهران: سهامی انتشار.
میرحسینی، سید حسین (۱۳۸۷) حقوق اختراعات، تهران: میزان.
 
ب. خارجی
Amrani-Mekki, Soraya et Yves Strikler (2014), Procédure civile, Paris, PUF.
Cadiet, Loïc, et Emmanuel Jeuland (2016), Droit judiciaire privé, Paris, Litec, 9e éd.
Cadiet, Loïc, Jacques Normand et Soraya Amrani-Mekki (2013), Théorie générale du procès, Paris, PUF, 2ème éd.
Cornu, Gérard, et Jean FOYER (1996), Procédure Civile, Paris, PUF, 3ème éd.
Croze, Hervé, Christian Morel et Olivier Fradin (2008), Procédure civile – Manuel pédagogique et pratique, Paris, Litec, 4 ème éd.
Gascõn, Fernando, ‘Intérêt à agir’, in : (2017), Recherche lexicographique en procédure civile, Jeuland, Emmanuel et Shaheeza Lalani (sous la dir). Paris, IRJS édition, pp. 163-168.
Vidal, José. (1971), ‘L’arrêt de la chambre mixte du 27 février 1970 : le droit à la réparation de la concubine et le concept de dommage réparable’, in : JCP G, I, p. 2390.
Wicker, Guillaume (2007), ‘La légitimité de l’intérêt à agir’, in : Mélanges Y. Serra, Paris, Dalloz, pp. 445-455.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار