واکاوی حقیقت عقد صلح و معیارهای توصیف عقود معین به صلح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

در بین عقود معین، عقد صلح از این ویژگی منحصر به فرد برخوردار است که می‌تواند نتیجه معاملات دیگر را افاده کند، بدون اینکه احکام اختصاصی آن عقود بر آن حکومت کند. ابهام در معنای صلح از یک سو و امکان جانشینی صلح در مقام سایر عقود، تمییز صلح از عقد معینی که صلح در مقام آن واقع شده را به مسئله‌ای چالش‌برانگیز مبدّل کرده است. به همین جهت، هدف این مقاله پاسخگویی به این دو سؤال است: نخست، حقیقت صلح چیست؟ دوم، معیارهای توصیف عقد به صلح زمانی که در مقام عقود معین واقع می‌شود کدام است؟ پس از بررسی و تحلیل آراء فقهاء و حقوقدانان در این زمینه می‌توان دریافت حقیقت صلح به لحاظ ثبوتی چیزی جز تسالم و تراضی نیست. در مقام اثبات هر جا طرفین از عنوان صلح استفاده کنند، به دلیل شمول قلمرو صلح، قرارداد را باید صلح قلمداد کرد.در مواردی نیز که طرفین از عنوان صلح استفاده نکرده‌اند و در توصیف عقد بین قالب صلح و یکی دیگر از عقود معین تردید باشد، چنانچه عقد مبتنی بر مسامحه بوده یا در مقام حل یک نزاع واقع شده باشد انتخاب جانب صلح ترجیح دارد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Nature of Compromise Contract and the Measures of Qualification the Nominate Contracts as Compromise

نویسندگان [English]

  • Mohammad Mansouri 1
  • Mohammad mehdi Alsharif 2
  • Mohammad sadegh Tabatabaei 2
1 Ph.D. Student in Private Law, Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 Associate Professor of Department of Law, Faculty of Administrative Sciences and Economics, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

     Among the nominate contracts, the compromise has this unique characteristic that can provide the results of other contracts, without imposing specific rules of those contracts on it. The ambiguity in the meaning of compromise on the one hand and possibility of substituting compromise rather than other contracts on the other hand, make it difficult to distinguish the compromise agreement from a contract that compromise has been placed in its position.  Thus the aim of this article is to answer two questions: first what is nature of compromise agreement? second which are the measures of qualification a contract to compromise when the compromise is substituted for the other nominate contracts? Substantively, the nature of compromise is nothing but mutual consent and whenever the parties use the title of compromise, , the contract must be considered as compromise and in the cases which they have not used this title, and the nature of the contract is disputed, , categorizing the contract of compromise  is preferable provided that the circumstances reinforce such reading.
 
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Compromise Contract
  • Nominate Contracts
  • Qualification of Contract
  • Compromise
  • Literal Emergence
  • Context Implication

مراجع

الف. فارسی
امامی،سید حسن (1396) حقوق مدنی، ج 2، تهران: کتاب فروشی اسلامیه.
امامی، مسعود (1382) «صلح ابتدایی»، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، ج 34، صص 139-78.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر (1349) رهن و صلح، چ اول: انتشارات ابن سینا.
شهیدی، مهدی (1386). حقوق مدنی 6، عقود معین 1، تهران: انتشارات مجد.
کاتوزیان، ناصر (1386) حقوق مدنی، مشارکتها –صلح، تهران: کتابخانه گنج دانش.
نعمت اللهی، اسماعیل (1393) موضوع عقد و مورد معامله با تأکید بر عقد صلح، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
 
ب. عربی
اردبیلی، احمد بن محمد (1403) مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، ج 9، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
اصفهانى، محمد حسین (1418) حاشیة کتاب المکاسب، ج 1 چ اول، قم: أنوار الهدى.
انصاری، مرتضى بن محمد (1415) کتاب المکاسب، ج 3، چ اول، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
ایروانى، على بن عبد الحسین (1406) حاشیة المکاسب، ج 1، چ اول، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
بحرانی، حسین بن محمد (بی‌تا) الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، ج 12، قم: مجمع البحوث العلمیه.
بحرانى، یوسف بن احمد (1405) الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، ج 21، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
بهبهانی، محمد باقر بن محمد اکمل (1417) حاشیة مجمع الفائدة و البرهان، قم، مؤسسة العلامة المجدد الوحید البهبهانی.
بهجت، محمد تقى (1423) وسیلة النجاة، قم: انتشارات شفق.
حکیم، سید محسن (بی تا) نهج الفقاهة، قم: انتشارات 22 بهمن.
حلی، ابن ادریس، محمد بن منصور (1410) السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر (1420) تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، ج 3، چ اول، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام.
حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر (1414) تذکرة الفقهاء، ج 16، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
حلی، علامه حسن بن یوسف بن مطهر (1413) قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج 2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
حلى، حسین (1432) أصول الفقه، ج 6، قم: مکتبه الفقه و الاصول المختصه.
حلی، نجم الدین، جعفر بن حسن (1408) شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
خراسانى، محمد کاظم بن حسین (1409) کفایة الأصول، قم: طبع آل البیت.
خمینى، امام سید روح اللّه (بی تا) کتاب البیع، تقریرات، للقدیری، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
خویى، سید ابو القاسم (بی‌تا). مصباح الفقاهة، ج 2 و 3،بی‌جا.
خویى، سید ابو القاسم (1410) منهاج الصالحین، ج 2، قم: نشر مدینة العلم.
راوندی، قطب الدین، سعید بن عبدالله (1405) فقه القرآن، ج 1، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
روحانی، سید صادق (1412) فقه الصادق علیه السلام، ج 20، قم: دار الکتاب - مدرسه امام صادق علیه السلام.
روحانی، سید صادق (1429) منهاج الفقاهة، ج 3، قم، انوار الهدى.
سبزوارى، محمد باقر بن محمد مؤمن (1423) کفایة الأحکام، ج 1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
السنهوری، عبدالرزاق (بی‌تا) الوسیط فی شرح القانون المدنی، ج 5، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
شهید اول، محمد بن مکى (1417) الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، ج 3، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
شهید ثانی، زین الدین بن على عاملی (1410) الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، المحشّى - کلانتر، ج 4، قم: کتابفروشى داورى.
شهید ثانى، زین الدین بن على عاملی (1413) مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، ج 4، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
طباطبایی، سید على بن محمد (1418) ریاض المسائل، ج 9، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
طباطبایی یزدى، سید محمد کاظم (1421) حاشیة المکاسب، ج 1، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407) تهذیب الأحکام، ج 6، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن (1387) المبسوط فی فقه الإمامیة، ج 2، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
عاملى، سید جواد بن محمد حسینى (1419) مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، ج 17، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
عراقى، ضیاء الدین (1421) حاشیة المکاسب: انتشارات غفور.
کاشف الغطاء، محمد حسین بن على (1359 ه ق) تحریر المجلة، ج 1 ق 1 و ج 2 ق 2، نجف: المکتبة المرتضویة.
کاشف الغطاء، محمد حسین بن على (1426) الفردوس الأعلى، قم: دار أنوار الهدى.
کرکی، على بن حسین عاملی (1414) جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج 5، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
لارى، سید عبد الحسین (1418) التعلیقة على المکاسب، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة.
مجاهد طباطبایی، سید محمد (بی‌تا) کتاب المناهل، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
مشکینى، ابوالحسن (1413) کفایة الاُصول، با حواشى مشکینى، ج اول، قم: انتشارات لقمان.
مکارم شیرازی، ناصر (1425) أنوار الفقاهة - کتاب البیع، قم: انتشارات مدرسة الإمام علی بن أبی طالب علیه السلام.
موسوی خمینی، شهید سید مصطفى (1418) کتاب البیع، ج 1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
موسوی خمینى، شهید سید مصطفى (بی تا) مستند تحریر الوسیلة، ج 2، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
نائینى، محمد حسین (1352) أجود التقریرات، ج 1، قم: مطبعه العرفان.
نائینى، محمد حسین (1413) المکاسب و البیع، ج 1، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
نائینى، محمد حسین (1373 ه ق) منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، ج 1، تهران: المکتبة المحمدیة.
نراقی، محمد بن احمد (1422) مشارق الأحکام، قم: کنگره نراقیین ملا مهدى و ملا احمد.
نجفى، بشیر حسین (1427) بحوث فقهیة معاصرة، نجف: دفتر حضرت آیة الله نجفى.
نجفى، محمد حسن (1404) جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج 26، چ هفتم، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
ج. فرانسوی
Code Civil Français.
Collart Dutilleul, François et Delebeaue, Philippe (1991). Contrats Civils et Commerciaux, Paris:Dalloz.
De Page, Philippe et Sindic, Barbara et Marr, coralie (2007). Droit des Contrats, Anthemis.
Fréchette, Pascal (2007). La Qualification des Contrats,Montréal : Université de Montréal.
Ghestin, Jacques et Desché, Bernard (1990). Traité des Contrats, Paris: Librairie General de droit et de Jurisprudence, E.J.A.
Henry, Xavier (1992). La Technique des Qualifications Contractuelles, Nancy :Université de Nancy II.
Malaurie, Philippe, Laurent Aynes et Pierre-Yves Gautier (2009). Les Contrats Spéciaux, Paris: Defrénois.
Qin, Liwei (2012). L’Interprétation du Contrat: Étude Comparative en Droits Français et Chinois, Paris: Université Panthéon-Assas, École doctorale de droit privé.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار