گفتمان حقوق بشر و زندانیان زن؛ تحول جنسیتی حقوق بشر زندانیان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد. گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 دانشیار، گروه حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران.

10.22099/jls.2025.53092.5316

چکیده

موازین حقوق بشر بین‌المللی به مقدار زیادی مرهون مطالبه‌ی همگانی در دست‌یابی هرچه تمام‌تر به حقوق سیاسی و مدنی، و قدرت بخش مفاهیم مهمی چون کرامت، مساوات، آزادی و دیگر مضامین ارزشمند انسانی هستند. با نگاهی به فرآیند تصویب اسناد مهمی هم‌چون اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر، کنوانسیون منع شکنجه، میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی و موازین تقنینی و فروتقنینی ملی، با این پرسش کلیدی مواجه‌ می‌شویم که این دسته از اسناد و مقررات در ساحت‌های مختلف و از جمله حقوق بشر زندانیان با در نظر گرفتن تمایزات جنسیتی و یا به صورتی عام الشمول تدوین گشته‌اند؟ از آنجا که پیش‌فرض گفتمان حقوق بشر، ناظر بر تمامی ابناء بشر اعم از زن و مرد بوده است؛ بایستی به صورتی عدالت‌محور نیاز‌های هر دو گروه را مورد توجه قرار داده و ساز و کار‌هایی مبتنی بر جنسیت، ارائه نمایند تا بتوانند داعیه‌دار تحولی بزرگ به شمار آیند. این مطالعه به روش تحلیلی و مبتنی بر اسناد در تکاپوی یافتن پاسخی به این پرسش بوده که سیر تحول حقوق بشر زندانیان بر مبنای جنسیت چگونه بوده و در اسناد بین المللی و مقررات داخلی مرتبط با زندانیان، مهم‌ترین حقوق بشری تضمین شده در خصوص زندانیان زن چگونه ارزیابی می شود. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که اسناد حقوق بشر در خصوص زندانیان از وضعیت عام الشمول (خنثای جنسیتی) به اسناد افتراقی مبتنی بر جنسیت، متحول شده اند و به طور خاص، «قواعد بانکوک» لزوم حمایت مضاعف و یا تقویت‌یافته نسبت به زنان زندانی را مورد تأکید قرار داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Discourse on Human Rights and Female Prisoners; The Gender Transformation of Prisoners' Human Rights

نویسندگان [English]

  • fatemeh pasalar 1
  • Hossein Aghababai 2
1 M.A. Student, Department of Criminal law and Criminology, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran.
2 Associate Professor, Department of Criminal law and Criminology, Faculty of Literature and Humanities, University of Guilan, Rasht, Iran.
چکیده [English]

International human rights standards owe much to the universal demand for the fuller realization of political and civil rights, reinforcing key concepts such as dignity, equality, freedom, and other fundamental human values. Examining the adoption process of pivotal instruments like the Universal Declaration of Human Rights, the Convention Against Torture, the International Covenant on Civil and Political Rights, and national legislative and sub-legislative frameworks raises a critical question: Have these documents and regulations—particularly in areas such as prisoners' rights—been formulated in a gender-sensitive manner or in universally applicable terms? Since the foundational premise of human rights discourse encompasses all human beings, regardless of gender, it must address the needs of both men and women through an equity-driven approach, proposing gender-specific mechanisms to claim transformative progress. This analytical, document-based study seeks to answer how the evolution of prisoners' rights has been shaped by gender considerations and how the most essential human rights guarantees for female prisoners are evaluated under international instruments and relevant domestic regulations .The findings reveal that human rights documents pertaining to prisoners have shifted from a gender-neutral, universal stance to gender-differentiated standards. Notably, the "Bangkok Rules" emphasize the necessity of enhanced or reinforced protections for incarcerated women.

کلیدواژه‌ها [English]

  • prisoners
  • women prisoners؛ human rights of prisoners؛ gender-based transformation؛ Bangkok document