حمایت از مالکیت فکری در حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری خارجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق بین‌الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

2 کارشناس ارشد حقوق مالکیت فکری، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

نظام حقوق مالکیت فکری با وجود اسنادی مانند پاریس، برن و موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری مالکیت فکری (تریپس) به حمایت از آثار فکری اقدام می‌کند. به موازات آن نظام حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری خارجی به حمایت از سرمایه‌گذاران خارجی اقدام می‌کند. برخی از سرمایه‌هایی که با مؤلفه‌ای خارجی وارد کشور سرمایه‌پذیر می‌شود سرمایه فکری است که می‌توان از آن به «سرمایه فکری خارجی» یاد کرد. این پرسش مطرح است که آیا آثار فکری خارجی به عنوان «سرمایه خارجی» در حقوق سرمایه‌گذاری خارجی نیز قابل حمایت هستند یا خیر؟ و اگر چنین است قلمرو و مصادیق حمایت از این آثار در مقایسه این دو نظام حقوقی چگونه خواهد بود؟ در پاسخ باید به تفاوت حمایت نظام حقوق مالکیت فکری و حقوق سرمایه‌گذاری خارجی در مواردی مانند موضوعات مورد حمایت سرمایه فکری خارجی، مدت حمایت از اموال فکری خارجی و حمایت ملی و بین‌المللی اموال فکری خارجی توجه داشت. آثار فکری خارجی در بسیاری از معاهدات دوجانبه سرمایه‌گذاری خارجی به صراحت مصداق «سرمایه خارجی» محسوب شده‌اند. در این موارد، حمایت‌های این نظام حقوقی فراتر از نظام حقوق مالکیت فکری، برای پدیدآورندگان آثار فکری وجود خواهد داشت. این حمایت‌ شامل رفتار ملی، ملت‌های کامله‌الوداد بدون استثنائات مندرج در کنوانسیون تریپس و همچنین شرط رفتار عادلانه و منصفانه، شرط داوری و حمایت در مقابل مصادره اضافه بر حمایت‌های موافقت‌نامه تریپس برای پدیدآورندگان آثار فکری می‌شود. مواردی چون صدور مجوز اجباری و ابطال یا ضبط حقوق مالکیت فکری می‌تواند به عنوان مصادره غیرمستقیم (مصادره خزنده) تلقی شود. در این حالت، استناد به مصادره در چارچوب حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری خارجی واجد دو امتیاز غرامت بیشتر و رجوع به سازوکار داوری خواهد بود. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و با هدف بررسی امکان اعمال حمایت‌های حقوق سرمایه‌گذاری خارجی بر مالکیت فکری صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Protection of Intellectual Property in International Foreign Investment Law

نویسندگان [English]

  • Seyed Yaser Ziaee 1
  • Saeedeh Javadi 2
1 Associate Professor of International Law, University of Qom; Qom; Iran
2 MA in Intellectual Property Rights Law; University of Qom; Qom; Iran
چکیده [English]

Intellectual property rights system acts in support of intellectual works by instruments such as Paris, Bern and the agreement on trade-related aspects of intellectual property rights (TRIPS). In parallel, international foreign-investment law system acts in support of foreign investors through bilateral treaties of foreign investment. A notable question is if foreign intellectual works can be supposed as "foreign capital" and if so, what is the scope and instances of IPs protections? In response we shall distinguish protections offered by IPs legal system from those of BITs. Because there is some deferences in protected items list, duration of protection and national-international protection of foreign IPs.
It seems that foreign intellectual works can be an example of "foreign capital" under the bilateral treaties of foreign investment. In this way, the protection of owners of the intellectual works would be more than what is endowed by TRIPS agreement. In other words, such guarantees as national treatment, most favourd nation treatment (MFN) in as well as fair and equitable treatment and arbitration clause are added to TRIPS protections for owners of intellectual works. The most notable protection offered by the BIT system is the prohibition of expropriation. This research identifies such guarantees and examines them through the lens of the TRIPS and BIT system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • international foreign investment law
  • international intellectual property rights
  • Protection of intellectual property
  • bilateral investment treaties
  • Trade-Related Aspects of intellectual property rights agreement (TRIPS)

مراجع

  1. - اندرز، داود؛ احمدزاده، ابوالفضل و اکبریان، زهرا (1397) «آثار مورد حمایت در پیش‌نویس لایحه حمایت از حقوق ادبی و هنری ایران»، مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره 10، شماره 1، صص 36-1.

    - باقری، سکینه و باقری، رحمان (۱۳۹۲) «نقش حقوق مالکیت فکری در حمایت از سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و تأثیر آن بر رشد و توسعه اقتصادی»، کنفرانس بین‌المللی حماسه سیاسی (با رویکردی بر تحولات خاورمیانه) و حماسه اقتصادی (با رویکردی بر مدیریت و حسابداری)، رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.

    - پیران، حسین (1374) «مصادره غیرمستقیم در حقوق بین‌الملل و رویه دیوان داوری دعاوی ایران -  ایالات‌متحده»، مجله حقوقی، دوره 13، شماره 18 و 19، صص 529-415.

    - جوادی، سعیده (1392) «مالکیت فکری در سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه قم، حقوق مالکیت فکری.

    - جولیارد، پاتریک و دیگران (1386) «تعریف سرمایه‌گذاری در اسناد و آراء بین‌المللی»، ترجمه سید محمدهادی راجی، فصلنامه حقوقی گواه، شماره 8 و 9، صص 56-51.

    - حسیبی، به آذین (1390) دولت و سرمایه‌گذار خارجی: استانداردهای بین‌المللی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

    - خدمتگزار، محسن (1390) فلسفه مالکیت فکری، تهران: نشر میزان.

    - دالزر، رودلف و شروئر، کریستف (1391) اصول حقوق بین‌الملل سرمایه‌گذاری، ترجمه سید قاسم زمانی و به آذین حسیبی، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.

    - رئیسی، لیلا (1385) «بررسی و ارزیابی شیوه‌های حل و فصل اختلافات مربوط به مالکیت معنوی در وایپو و تریپس»، مجله نامه حقوقی مفید، دوره 12، شماره 58، صص 128-107.

    - شهبازی، مرتضی، عزیززاده آرائی، فاطمه (1391) «رابطه حقوق ملی و بین‌المللی در دعاوی سرمایه‌گذار خارجی»، پژوهش‌نامه اندیشه‌های حقوقی، جلد 1، شماره 1، صص 121-103.

    - فتحی زاده، امیر هوشنگ؛ بزرگی، وحید (1383) بایسته‌های الحاق به سازمان تجارت جهانی در زمینه حقوق مالکیت فکری، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی وابسته به مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.

    - مهدوی، ابوالقاسم، برخورداری، سجاد (1387) «حقوق مالکیت فکری و جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی (مورد ایران)»، مجله دانش و توسعه، دوره 15، شماره 24، صص 35-11.

    ب. انگلیسی

    1. Biadegleng, Ermia Takeste (2006) "IP Rights under Investment Agreements: The TRIPS - PLUS Implication for Enforcement and Protection of Public Interest", .Research Paper South Centre.
    2. Boie, Betram (2010) "The Protection of Intellectual Property Rights Through Bilateral Investment Treaties: Is There a Trips-Plus Dimesion", Swiss National Centre of Competence in Researc.
    3. Brid, Robert & Cahoy, Daniel R. (2008) "The Impact of Compulsory Licensing on Foreign Direct Investment: A Collective Bargaining Approach", American Business Law Journal Volume 45. Issue2, pp 1-48.
    4. Brown, Chester and Miles, Kate (2011) Evolution in Investment Treaty and Arbitration, Cambridge University Press.
    5. Correa, Carlos M. (2004) "Bilateral Investment Agreements: Agents of New Global Standards for the Protection of Intellectual Property Rights ",Visited 15/4/2013, available at http://www.grain.org/briefings/?id=186.
    6. Correa, Carlos M. (2007) Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights, Acommentary on The Trips Agreement, Oxford University Press.
    7. Correa Carlos M. (2013) "Harzad in Bilateral Investment Treaties(BITs): Investor Rights v Publice Health", South Bulletin, 69 Article.
    8. Christie, GE (1962) "What Constitutes a Taking of Property Under International Law?", British Year book of International Law.
    9. Eli Lilly Can. UNCITRAL, Notice of Arbitration (Sept. 12, 2013), available at http://italaw.com/sites/default/files/case-documents/italaw1582.pdf
    10. Gibson, Christopher S (2009) "A Look at the Compulsory License in Investment Arbitration: The Case of Indirect Expropriation", Legal Studies Researcher Series Research Paper.
    11. Hindman, David (2006) "The Effect Of Intellectual Property Regimes On Foreign Investments In Developing Economies", Arizona Journal Of International & Comparative Law, Vol. 23, No. 2, pp 467-492.
    12. Liberti, Lahara (2010) "Intellectual Property Rights in International Investment Agreements: an Overview OECD Working Papers on International Investment",OECD Publishing.
    13. Mafi, Homayoun (2011) "Controversial of Compensation in Cases of Expropriation and Nationalization: Awards of The Iran-United States Claims Tribunal",J Humanities, 701-18(1), pp. 83-102.
    14. Mercurio, Bryan (2012) "Awakening the Sleeping Giant: Intellectual Property Rights in International Investment Agreements", Journal of International Economic Law 15(3), pp. 871-915.
    15. Okediji, Ruth L. (2014) "Is Intellectual property “Investment”? Eli lilly v. Canada and the International Intellectual Property System", University of Pennsylvania Journal of International Law, Vol. 35, No. 4,pp 1121-1138..
    16. Peria, Elpidio V (2011) "Making Sense of BITs of IPRs in International Investment Agreements". Biodiversity, Innovation, Trade and Society (BITS) Policy Centre Regional Forum on Investments Quezon City. 21-22 September.
    17. Ruse – Khan, Henning Grosse (2010) "Protecting Intellectual Property Under BITs, FTAs and Trips: Conflicting Regimes or Mutual Coherence?", Max Planck Institute for Intellectual Property and Competition Law Research Paper No. 11-02.
    18. Rutledge, Peter B (2012) "Trips and BITs: an Essay on Compulsory Licenses, Expropriation and International Arbitration", Carolina Journal of Law Technology 13 N.C.J.LN&Tech on, pp. 149-164..
    19. Schreuer , Christoph (2005) "Fair and Equitable Treatment in Arbitral Practice", The Journal of World Investment & Trade,Vol.6, No.3, pp 357-386..
    20. South Centre (2005) "Intellectual Property in Investment: The Trips-Plus Implications for Developing Countries", South Centre Analytical Note.
    21. UNCTAD (1999) "Most Favoured Nation Treatment". Series on Issues in International Investment Agreements United Nation, Newyork and Geneva.
    22. UNCTAD (2000) "Taking of Property", Series on Issues in International Investment Agreements.
    23. Vivas-Eugui, David (2003) "Regional and Bilateral Agreements and a Trips-Plus World. Trips Issues Paper", Quaker United Nation Office & International Centre for Trade and Sustainable.
    24. Yin, Tsai-lu (2009) "Compulsory Licenses for Access to Medicines, Expropriation and Investor-State Arbitration Under Bilateral Investment Agreements- Are There Issues Beyond the Trips Agreement?", Published by Max Planck Institute for Intellectual Property, Competition and Tax Law, Munich, Volume 40.
    25. Yu, Peter K. (2017) "The Investment-Related Aspects of Intellectual Property Rights", American University Law Review, Volume 66, Issue 3,pp. 829-910.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار