تحلیل جرم‌شناختی پدیده‌ی شرکت‌های هرمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق ، دانشگاه قم

2 کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم

چکیده

پدیده­ی شرکت­های هرمی به بهانه­ی توسعه بازاریابی شبکه­ای و تجارت الکترونیک در ایران ظهور کرد و اثرات مخربی برجای گذاشت. واکنش به این پدیده، در سال 1384 از طریق جرم­انگاری و تصویب ماده واحده­ی الحاقی به قانون مجازات اخلال­گران در نظام اقتصادی، صورت گرفت. لیکن افزایش آمار پرونده­ها نشان داد که جرم­انگاری موثر نبوده است؛ لذا توجه به علل و عوامل و کاربرد واکنش­های غیرکیفری ضروری می­نماید. علل و عوامل فردی چون حرص و آز، ناآگاهی افراد، تمایل به استقلال و رشد فردی، عدم احساس امنیت اقتصادی موجب وقوع این جرم می­شود. علل و عوامل ساختاری در نظام اقتصادی و اجتماعی چون بیکاری، عدم شایسته سالاری، زمینه­های ارتکاب این جرم را ایجاد می­کند. احترام به حقوق اقتصادی و اجتماعی اعضای جامعه و آموزش و فرهنگ­ سازی جهت کمک به رشد شخصیتی افراد در قالب پیشگیری اجتماعی و حمایت از بازاریابی شبکه­ای و حقوق مصرف کنندگان در قالب پیشگیری وضعی، از جمله راهکارهای مفید غیرکیفری است.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criminological analysis of pyramid companies phenomenon

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Haji Dehabadi 1
  • samira khadem 2
1 Associate Professor of Criminal Law and criminology, Facilty of Law, University of Qom, Qom, Iran
2 Master of science in Criminal Law and criminology, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

The Pyramid Companies phenomenon with its very own destructive effect has emerged in Iran under the pretense  of  network marketing and electronic trading development. In 2005, during the process of criminalisation of these businesses, a single article was added to the Penal Code for those who Disrupt The Economic System. However, the increase in the number of cases, revealed that this article did not work effectively. Therefore, paying attention to the understanding of the reasons and applying non-criminal reactions seem necessary. Individual factors such as greed, the lack of knowledge, the desire of becoming independent and earning more money together with problems arising out of a business environment with no sense of economical security will cause such crimes. Economical and social system factors such as unemployment, the lack of meritocracy will also eventually lead to such criminal offense. Respecting the economical and social rights of people in the society, training them and developing the culture for improving the individual personality in the form of Social Prevention, supporting the network marketing and consumers rights in the form of Situational Prevention are those non-criminal approaches that can be useful.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pyramid companies
  • Network marketing
  • Social Prevention
  • Situational Prevention
  • Cause of crime
منابع
آقابابایی ‌بنی، اسماعیل(1389)، مسائل فقهی و حقوقی شرکت‌های هرمی، قم: نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
اصغری،‌ جمشید و فقیه، صدیقه‌السادات(1387)، بررسی علمی و حقوقی بازاریابی شبکه‌ای، تهران: مجد.
ابراهیمی (الف)، شهرام(1390)، جرم‌شناسی ‌پیشگیری، جلد اول، تهران: میزان.
ـــــــــــ (ب). (1390)، «مطالعه تطبیقی مدل‌های پیشگیری از جرم: خاستگاه و تأثیر و تحولات»، مجموعه مقالات همایش ملی ـ علمی ـ کاربردی پیشگیری از وقوع جرم قوه قضاییه مشهد اسفند 88، جلد دوم، مشهد: دادگستری کل استان خراسان رضوی و میزان.
پیکا، ژرژ(1389)، جرم‌شناسی، مترجم: علی‌حسین نجفی‌ابرندآبادی، تهران، میزان.
خداییان‌چگنی، ذبیح‌الله(1391)، تحلیل جرم‌شناختی جرائم اقتصادی در حقوق کیفری ایران، رساله­ی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.
ذکایی، محمدسعید و اسماعیلی، محمدجواد(1384)، «انگیزه‌ها، فرآیندها و کارکردهای فعالیت جوانان در بازاریابی شبکه‌ای»، مجله‌ی رشد آموزش علوم اجتماعی،33 ـ 1
رضوان دوست، امیر(1390)، رابطه بی‌عدالتی با جرائم علیه اموال، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی.
زیگلار، زیگ و پ هیز، جان(1389)، از سیر تا پیاز بازاریابی شبکه‌ای، مترجمین: زینب فرجی و مصطفی عابدینی‌فر، تهران: نشر ذهن‌آویز.
 شیخاوندی، داور(1386)، جامعه‌شناسی انحرافات و انحرافات جامعوی، تهران: نشر قطره.
فیروزمنش، افشین(1385)، نقش مداخله کیفری در توسعه اقتصادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع).
 کریمی، مهدی(1385)، رویکرد حقوق جزا نسبت به مقابله با اخلال در نظام اقتصادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه قم.
لشکری، علی‌رضا(1388)، تجارت و نابرابری در بستر جهانی‌سازی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
نجفی‌ابرندآبادی، علی‌حسین(1383)، «پیشگیری عادلانه از جرم»، علوم جنایی (مجموعه مقالات در تجلیل از استاد دکتر محمد آشوری)، تهران: انتشارات سمت.
نظری، حسن‌آقا (1390)، مبانی بخش عمومی در اقتصاد اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
 نورزاد، مجتبی(1389)، جرائم اقتصادی در حقوق کیفری ایران، تهران: انتشارات جنگل ـ جاودانه.
وایت، راب و هینز، فیونا(الف). (1385)، جرم و جرم‌شناسی (متن درسی نظریه‌های جرم و کج‌روی)،مترجم: علی سلیمی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ـــــــــــــــ (ب). (1379)، «بررسی و نقد جرم شناسی مارکسیستی»، مجله‌ی امنیت، سال چهارم، 11 و 12:83-72.
ولد، جرج؛ برنارد، توماس و اسنیپس، جفری(1381)، جرم‌شناسی نظری، مترجم: علی شجاعی، تهران: انتشارات سمت.
ویلیامز، فرانک‌پی و مک‌شین، فاری‌لین(1386)، نظریه‌های جرم‌شناسی، مترجم: حمیدرضا ملک ‌محمدی، تهران: میزان.
همایش بررسی جنبه‌های فرهنگی ـ اجتماعی بازاریابی شبکه‌ای در ایران با نگاهی ویژه به عملکرد شرکت گلدکوئیست(1385)، تهیه و تنظیم فرحناز ورکیانی، مجله رشد آموزش علوم اجتماعی،31: 9-4
 کلاسه پرونده‌های شعب 102 و 111 دادگاه عمومی جزایی شیراز و شعبه 4 دادسرای ناحیه 2 شیراز:
(870597)، (871270)، (8706471)، (870379)، (870091)، (870298)، (870087)، (870945)، (870555)، (880509)، (890395)، (890607)، (890252)، (900131)
 
ب. انگلیسی
 Pareja, Sergio, (2008),”Sales gone wild: Will the FTC̕ s business opportunity rule put an end to pyramid marketing scheme?”,University of the Pacific, McGeorge School of Law Review, vol.39,,83-130,in site: www.ssrn.com.